Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Oblicz wskaźnik lepkości Wη masy lejnej, oznaczony przy użyciu wiskozymetru wypływowego, na podstawie wyników badania laboratoryjnego zamieszczonych w tabeli.
Parametry | Symbol | Wartość pomiaru | Wzór obliczeniowy wskaźnika lepkości |
---|---|---|---|
Czas wypływu badanej próbki masy lejnej w sekundach | t₁₁ | 127 | t₁= (t₁₁+t₁₂+t₁₃)/3 t₂= (t₂₁+t₂₂+t₂₃)/3 Wη = t₁/t₂ |
t₁₂ | 129 | ||
t₁₃ | 128 | ||
Czas wypływu wody destylowanej w sekundach | t₂₁ | 10,1 | |
t₂₂ | 9,9 | ||
t₂₃ | 10 |
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Obliczenie wskaźnika lepkości W<sub>η</sub> to jedno z podstawowych zadań podczas oceny masy lejnej, zwłaszcza w laboratoriach ceramicznych czy odlewniczych. Poprawnie wybrana odpowiedź 12,8 wynika bezpośrednio z zastosowania wzoru podanego w tabeli. Najpierw trzeba policzyć średni czas wypływu badanej masy: (127 + 129 + 128) / 3 = 128 s. Następnie średni czas wypływu wody destylowanej: (10,1 + 9,9 + 10) / 3 = 10 s. Teraz już tylko podstawiamy do wzoru Wη = t₁ / t₂ = 128 / 10 = 12,8. Moim zdaniem to jedno z tych zadań, gdzie dokładność pomiaru i precyzyjne liczenie mają kolosalne znaczenie, bo w praktyce, nawet niewielkie odchylenia mogą wpłynąć na ocenę przydatności mieszanki do dalszej produkcji. Wskaźnik lepkości pozwala określić, czy masa lejana nie jest zbyt rzadka lub za gęsta – to ważne, by odlew wyszedł bez porów czy niedolania. W branży ceramicznej, zgodnie z dobrymi praktykami i np. normą PN-EN 15907, takie pomiary wykonuje się zawsze w serii (minimum trzy pomiary), bo to minimalizuje ryzyko błędu. Z mojego doświadczenia wynika, że warto też regularnie kalibrować wiskozymetr, bo każda niedokładność sprzętu od razu odbija się na wyniku – i potem zamiast ładnej, gładkiej powierzchni ceramiki mamy same buble produkcyjne. Generalnie, wskaźnik lepkości to jeden z tych parametrów, które realnie przekładają się na późniejszą jakość finalnego produktu, więc dobrze, że potrafisz go poprawnie wyznaczyć!
Wiele osób przy tego typu zadaniu popełnia błędy na etapie wyciągania średniej lub już przy podstawianiu do wzoru. Zdarza się, że ktoś po prostu wybiera pierwszy wynik z brzegu, sugerując się pojedynczym pomiarem czasu wypływu, a nie uśrednia całej serii. Takie podejście jest niezgodne z dobrą praktyką laboratoryjną – zawsze wykonuje się przynajmniej trzy pomiary i liczy średnią, by wyeliminować wpływ przypadkowych błędów. Błędne odpowiedzi (np. 12,6 czy 12,9) mogą wynikać z zaokrąglania średnich wartości bez zachowania miejsc po przecinku albo z nieuwzględnienia wszystkich pomiarów. Równie często spotykam się z sytuacją, gdy ktoś zamiast podzielić średni czas masy lejnej przez średni czas wody, dzieli pojedyncze wartości lub odwrotnie (przyjmuje zły kierunek dzielenia), co prowadzi do zupełnie mylnych wyników – w praktyce daje to wartości zaniżone lub zawyżone, od razu widoczne przy porównaniu z rzeczywistością produkcyjną. W branży ceramicznej czy odlewniczej każdy drobiazg się liczy, a taka drobna pomyłka przekłada się na błędną ocenę właściwości masy. Standardy branżowe, np. PN-EN 15907, mocno podkreślają potrzebę powtarzalności i precyzji przy pomiarach. Z mojego doświadczenia wynika, że najczęstszą przyczyną pomyłek jest pośpiech przy obliczeniach – czasem ktoś nawet źle przepisze dane z tabeli, nie zwracając uwagi, gdzie jest przecinek. Lepiej zawsze sprawdzić, czy liczby są poprawnie zsumowane, czy dobrze podzielone i czy końcowy wynik ma sens w odniesieniu do typowych wartości spotykanych w praktyce. Dobrze jest też pamiętać, że wskaźnik lepkości rzędu 12–13 dla mas lejnych to wartości typowe, więc jeśli wychodzi coś zdecydowanie odbiegającego, warto jeszcze raz wrócić do rachunków. Tylko wtedy mamy gwarancję, że masa będzie się dobrze lała i da zadowalający efekt końcowy.