Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Kategorie: Surowce ceramiczne Przygotowanie masy Badania i kontrola jakości
Przy produkcji których wyrobów z masy ceramicznej należy usunąć wszelkie zanieczyszczenia związkami żelaza?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
W przypadku produkcji porcelany stołowej bardzo ważne jest, by masa ceramiczna była pozbawiona wszelkich zanieczyszczeń, w szczególności związków żelaza. Żelazo w porcelanie powoduje wyraźne przebarwienia – często pojawiają się żółte, brunatne albo nawet czarne plamki, które zupełnie psują efekt estetyczny wyrobu. Porcelana ma być przecież idealnie biała, przezroczysta i gładka. Takie wymagania stawiają normy branżowe oraz oczekiwania klientów – wystarczy spojrzeć na dowolny serwis stołowy w sklepie. Z mojego doświadczenia wynika, że nawet niewielka ilość Fe₂O₃ potrafi doprowadzić do dyskwalifikacji całej partii naczyń. W praktyce używa się więc bardzo czystych surowców, a często też specjalnych procesów oczyszczania masy. Dodatkowo, fachowcy stosują testy chemiczne i analizy laboratoryjne, by monitorować zawartość niepożądanych domieszek. W innych rodzajach ceramiki takie wymagania nie są aż tak wyśrubowane – cegła czy szamot mogą mieć lekką domieszkę żelaza, bo tam liczy się wytrzymałość i inne właściwości, a nie śnieżnobiały kolor. Usuwanie żelaza to typowa praktyka w produkcji wyrobów porcelanowych, szczególnie jeśli mają mieć kontakt z żywnością czy pełnić funkcje reprezentacyjne.
W branży ceramicznej bardzo często myli się wymagania dotyczące czystości surowców stosowanych do różnych typów wyrobów. Cegły budowlane, kształtki szamotowe czy nawet rury kamionkowe mogą w swoim składzie zawierać pewne ilości związków żelaza i to nie wpływa istotnie na ich funkcjonalność. Wręcz przeciwnie – w niektórych zastosowaniach obecność żelaza jest nawet korzystna, bo poprawia właściwości mechaniczne albo odporność termiczną. Cegła budowlana najczęściej powstaje z glin o różnym składzie mineralnym i nikt tam nie przejmuje się śladową ilością Fe₂O₃ – kolor produktu może być dzięki temu bardziej ciepły, ceglasty. Podobnie kształtki szamotowe stosowane w piecach i kotłach są wypalane w bardzo wysokich temperaturach, a zanieczyszczenia żelazem nie powodują tam żadnych wad użytkowych. Rury kamionkowe, choć muszą być szczelne i wytrzymałe, również nie wymagają laboratoryjnie czystej masy – minimalne ilości żelaza nie wpływają na parametry techniczne i nie są widoczne na powierzchni pomimo szkliwienia. Typowym błędem jest zakładanie, że każdy wyrób ceramiczny musi być śnieżnobiały lub przezroczysty – a to akurat dotyczy tylko porcelany stołowej, gdzie walory estetyczne i higieniczne są na pierwszym miejscu. Standardy jakościowe dla porcelany wyraźnie nakazują eliminację żelaza, natomiast w pozostałych przypadkach nie ma tak rygorystycznych wymagań i zanieczyszczenia tym pierwiastkiem są akceptowalne w granicach zdrowego rozsądku. Moim zdaniem warto o tym pamiętać, bo to jeden z częstszych problemów na egzaminach i w praktyce zawodowej.