Kwalifikacja: CES.03 - Organizacja i kontrolowanie procesów w przemyśle ceramicznym
Zawód: Technik ceramik
Kategorie: Przygotowanie masy Formowanie wyrobów
W procesie przygotowania form do formowania półfabrykatów uwzględnia się informacje o wielkości
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
No i właśnie tu mamy przykład, dlaczego skurczliwość masy jest taka ważna przy przygotowaniu form do formowania półfabrykatów. Generalnie w przemyśle, zwłaszcza przy produkcji wyrobów ceramicznych czy odlewniczych, skurczliwość masy odnosi się do tego, jak bardzo materiał zmniejszy swoją objętość podczas procesu suszenia lub wypalania. Jeśli tego nie uwzględnimy, to zwyczajnie wychodzą nam wyroby niezgodne z wymiarem – za małe lub zniekształcone. Praktyczny przykład: przy formowaniu cegieł czy kafli, projektanci form zawsze doliczają odpowiednią wartość skurczu, wynikającą zarówno z rodzaju masy, jak i warunków procesu technologicznego. To trochę jak z ciastem drożdżowym – trzeba przewidzieć, jak urośnie, a tu – jak się skurczy. W standardach branżowych, jak chociażby PN-EN czy ISO dotyczących wyrobów ceramicznych i odlewów, zawsze podaje się wymagania co do skurczu i sposoby jego uwzględnienia. Dobrą praktyką jest prowadzenie nawet własnych testów skurczliwości dla każdej partii masy, bo czasem już drobna zmiana surowca potrafi namieszać. Moim zdaniem, lekceważenie tego parametru to chyba najczęstsza przyczyna problemów z wymiarami na produkcji masowej. Kto spotkał się z pękającymi wyrobami czy niedopasowanymi elementami, ten wie, że bez skurczu nie da się tego ogarnąć. Dobrze więc, że już to wiesz.
Mimo że produkcja tygodniowa, lepkość czy gęstość masy mogą wydawać się ważne w kontekście całego procesu technologicznego, to jednak w trakcie przygotowania form do formowania półfabrykatów najważniejsze jest uwzględnienie skurczliwości masy. To właśnie ten parametr decyduje o tym, jak bardzo wyrób zmieni swoje wymiary podczas suszenia czy wypalania. Z mojego doświadczenia, wiele osób myli tu pojęcia – często sądzi się, że lepkość masy wpływa na wymiar końcowy, ale ona głównie określa łatwość formowania, a nie zmiany wymiarowe po procesie. Podobnie jest z gęstością – owszem, wpływa na jakość i wytrzymałość półfabrykatu, lecz nie daje informacji o tym, jak materiał będzie się kurczył po wyjęciu z formy czy podczas dalszej obróbki termicznej. Produkcja tygodniowa natomiast to typowy parametr planistyczny, który służy do zarządzania zasobami, ale nie ma bezpośredniego związku z wymiarowaniem form. Typowym błędem jest też przekonanie, że wystarczy znać ogólne właściwości masy, by przygotować dobrą formę – praktyka pokazuje, że właśnie nieznajomość skurczliwości prowadzi do serii wad produkcyjnych, takich jak niedokładne dopasowanie elementów czy pęknięcia w gotowych produktach. Zawsze trzeba mieć na uwadze, że normy branżowe wyraźnie podkreślają konieczność uwzględnienia skurczu już na etapie projektowania formy, co pozwala uniknąć strat materiałowych i reklamacji. Przemyślane podejście do tego zagadnienia to podstawa efektywnej i bezproblemowej produkcji.