Na fotografii widoczna jest płyta zaworowa sprężarki tłokowej wyposażona w zawory listwowe. To rozwiązanie jest powszechnie stosowane w średnich i większych sprężarkach przemysłowych. Moim zdaniem to jeden z najlepszych patentów na prostotę i niezawodność – listwowe zawory mają postać sprężystej listwy, która ugina się pod wpływem ciśnienia gazu, otwierając lub zamykając przepływ. Takie zawory świetnie znoszą pracę przy dużych obciążeniach i są raczej odporne na zanieczyszczenia. W praktyce, warsztaty utrzymania ruchu doceniają te konstrukcje, bo wymiana lub czyszczenie jest szybkie i nie wymaga specjalistycznych narzędzi, a sam element jest tani i łatwo dostępny. W branży powszechnie przyjmuje się, że zawory listwowe są mniej wrażliwe na zużycie niż zawory pierścieniowe lub grzybkowe – to potwierdzają choćby normy dotyczące konserwacji (np. PN-EN ISO 8573). Z mojego doświadczenia wynika, że jeśli komuś zależy na trwałości i łatwej obsłudze, powinien zwrócić uwagę właśnie na to rozwiązanie. Warto pamiętać, że listwowe zawory mają swoje ograniczenia – nie nadają się do sprężarek o bardzo małej wydajności, ale w zastosowaniach przemysłowych sprawdzają się znakomicie, szczególnie w sprężarkach wielostopniowych.
W przypadku konstrukcji zaworów płyt zaworowych sprężarek tłokowych, bardzo łatwo można się pomylić, bo typów zaworów jest sporo i często wyglądają podobnie na pierwszy rzut oka. Często spotyka się przekonanie, że zawory pierścieniowe są uniwersalnym rozwiązaniem – to błąd, bo ich charakterystyczną cechą jest użycie elastycznych pierścieni wykonanych z tworzyw lub stali, które pracują raczej w wysokowydajnych, precyzyjnych sprężarkach, gdzie liczy się maksymalna szczelność i minimalne straty przepływu. Z kolei zawory grzybkowe kojarzone są z prostotą i niezawodnością, ale stosuje się je głównie w małych sprężarkach, gdzie istotna jest łatwa obsługa i kompaktowość. Sporo osób myli również zawory listwowe z języczkowymi, bo oba typy działają na zasadzie sprężystości materiału, ale języczkowe są bardzo cienkie i przypominają pojedynczy języczek blachy – stosuje się je głównie w mniejszych sprężarkach lub układach chłodniczych. W przypadku zaworów listwowych, jak na zdjęciu, mamy do czynienia z szeroką, metalową listwą, która przylega do powierzchni płyty i jest dociskana śrubami – to rozwiązanie daje wysoką trwałość i możliwość pracy z większymi przepływami powietrza. Typowym błędem jest też sugerowanie się wyłącznie wyglądem, bez analizy sposobu działania zaworu. Z branżowego punktu widzenia, poprawne rozpoznanie typu zaworu ma ogromne znaczenie dla eksploatacji i serwisowania sprężarki, bo każda konstrukcja ma inne wymagania dotyczące obsługi czy potencjalnych usterek. Warto więc zawsze zwracać uwagę na szczegóły techniczne i zasady działania poszczególnych typów zaworów.