Wybrałeś prawidłowo – narzędzie IV to klasyczna giętarka do rur miedzianych. Moim zdaniem, to absolutna podstawa w wyposażeniu każdego instalatora czy hydraulika, który często pracuje z rurami miedzianymi. Giętarki tego typu pozwalają na precyzyjne wyginanie rur pod różnymi kątami, zwykle do 90°, bez ryzyka zgniecenia czy spłaszczenia przekroju rury. Bez tego sprzętu trudno byłoby wykonać estetyczne i szczelne instalacje wodne albo gazowe, bo gięcie „z ręki” kończy się najczęściej pęknięciem lub odkształceniem rury. W praktyce, z mojego doświadczenia, bardzo ważne jest też to, żeby używać giętarki odpowiednio dobranej do średnicy rury – to pozwala uniknąć uszkodzeń i zapewnia powtarzalność gięcia. Warto wspomnieć, że zgodnie z dobrymi praktykami branżowymi, zgięcia wykonane giętarką nie osłabiają rury na tyle, by wpływać negatywnie na jej wytrzymałość czy szczelność. Często spotyka się je w instalacjach c.o., klimatyzacji czy nawet w chłodnictwie. Właściwe użycie tego narzędzia przekłada się nie tylko na trwałość, ale i na estetykę wykonania całej instalacji. Jeżeli chodzi o normy, to zgodnie z PN-EN 1057, gięcie rur powinno odbywać się bez naruszania struktury materiału, właśnie tak jak to zapewnia giętarka ręczna.
Można się pomylić, bo narzędzia do pracy z rurami bywają do siebie trochę podobne, szczególnie jeśli ktoś dopiero zaczyna przygodę z hydrauliką albo montażem instalacji. Na co dzień widzę, że wiele osób myli giętarkę z obcinakiem czy rozwalcarką, bo wszystkie są metalowe i mają uchwyty. W rzeczywistości jednak każde z tych narzędzi przeznaczone jest do zupełnie innych zadań. Obcinak do rur, czyli narzędzie II, służy wyłącznie do precyzyjnego cięcia rur, zwykle miedzianych lub aluminiowych. Dzięki ostrzu i mechanizmowi rolkowemu pozwala uzyskać równą i gładką krawędź, ale nie nadaje się kompletnie do gięcia – próba wygięcia rury takim narzędziem skończyłaby się natychmiastowym jej zniszczeniem. Z kolei narzędzie I to rozwalcarka, która przydaje się do rozwalcowywania końcówek rur, czyli do przygotowania kielichów pod połączenia lutowane lub kielichowe, a nie do gięcia. Narzędzie III, tzw. flarownica, również służy do przygotowania końcówki rury do połączeń, najczęściej w instalacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych – umożliwia wykonanie tzw. kielicha. Wydaje mi się, że częstym źródłem błędu jest tutaj właśnie mylenie zastosowań – niektórym wydaje się, że każde narzędzie z uchwytami i obracanym elementem to potencjalna giętarka. W praktyce jednak do gięcia rur miedzianych stosuje się wyłącznie giętarki ręczne takiej konstrukcji, jak na zdjęciu IV, bo zapewniają one kontrolowane, równomierne gięcie bez naruszenia struktury materiału. Warto pamiętać, że każda operacja narzędziem nieprzeznaczonym do danego celu może skutkować uszkodzeniem rury, nieszczelnością instalacji, a nawet poważnymi konsekwencjami podczas odbioru technicznego. Dlatego ważne jest, by dobrze rozpoznawać narzędzia i ich przeznaczenie – to klucz do sprawnej i bezpiecznej pracy w branży instalacyjnej.