Stal to faktycznie podstawowy materiał konstrukcyjny w instalacjach chłodniczych wykorzystujących amoniak, co wynika głównie z właściwości chemicznych samego czynnika chłodniczego. Amoniak jest związkiem bardzo agresywnym dla wielu metali kolorowych, zwłaszcza miedzi i jej stopów, przez co rurociągi, armaturę i inne elementy instalacji wykonuje się ze stali. Tak właściwie, w praktyce spotyka się zarówno stal węglową jak i czasem stal nierdzewną, w zależności od specyfiki systemu. Z mojego doświadczenia wynika, że w dużych zakładach przemysłowych, czy w chłodniach składowych, stal dominuje od lat, bo daje pewność, że nie dojdzie do niepożądanych reakcji chemicznych. Stal jest też materiałem łatwo dostępnym, odpornym na wysokie ciśnienia i temperatury – a to przecież kluczowe w chłodnictwie. Dodatkowo, stalowe rury można stosunkowo łatwo spawać, co jest dużą zaletą przy montażu i remontach. W normach branżowych, takich jak PN-EN 378 czy wytycznych UDT, wyraźnie jest podkreślone, że przy pracy z amoniakiem należy wykluczyć miedź, mosiądz czy brąz właśnie na rzecz stali. Warto też pamiętać, że prawidłowy dobór materiałów ma wpływ na bezpieczeństwo całej instalacji i jej trwałość. Każdy technik chłodnictwa powinien mieć to zawsze z tyłu głowy.
W chłodnictwie wybór materiałów konstrukcyjnych nie jest przypadkowy, a niestety bardzo często pojawia się błędne przekonanie, że skoro miedź czy jej stopy, jak mosiądz albo brąz, są szeroko stosowane w instalacjach z freonami, to i przy amoniaku się sprawdzą. Otóż nie, bo amoniak wchodzi w bardzo agresyjne reakcje z miedzią i jej stopami, prowadząc do powstawania niebezpiecznych związków, które mogą powodować nieszczelności, a nawet poważne awarie całych systemów. Brąz i mosiądz, mimo pewnych zalet w instalacjach wodnych czy gazowych, w kontakcie z amoniakiem bardzo szybko korodują. Znam przypadki, kiedy zastosowanie elementów z tych materiałów kończyło się nieplanowanymi przestojami i kosztownymi naprawami. Wydaje mi się, że wybór miedzi czy mosiądzu często wynika z przyzwyczajenia do innych typów instalacji, ale niestety w chłodnictwie amoniakalnym to poważny błąd. Z kolei stal, mimo że jest cięższa i trudniejsza w obróbce niż miedź, daje gwarancję odporności chemicznej na amoniak, wysokiej wytrzymałości mechanicznej oraz trwałości. Takie zalecenie można znaleźć w większości norm technicznych i podręczników dla chłodników – np. PN-EN 378 jasno wyklucza stosowanie miedzi i jej stopów w instalacjach amoniakalnych. Typowym błędem jest też kierowanie się tylko ceną materiału bez analizy jego kompatybilności chemicznej z czynnikiem chłodniczym. Bez znajomości tej zależności można nieświadomie narazić się na duże straty techniczne i finansowe. Dlatego właśnie stal jest jedynym słusznym wyborem w tym przypadku.