Termostatyczny zawór rozprężny z zewnętrznym wyrównaniem ciśnienia to rozwiązanie, które standardowo wykorzystuje się tam, gdzie parownik generuje duże opory przepływu czynnika chłodniczego. Chodzi głównie o sytuacje, gdy spadek ciśnienia między wejściem a wyjściem z parownika jest znaczący, bo sam zawór zasilany jest sygnałem z czujnika umieszczonego za parownikiem. Dzięki temu zawór właściwie dozuje ilość czynnika, eliminując ryzyko niedochłodzenia lub zalania. Spotyka się to np. w nowoczesnych instalacjach chłodniczych z parownikami lamelowymi lub w dużych układach przemysłowych, gdzie długość i geometria parownika sprzyjają powstawaniu znaczących strat ciśnienia. Moim zdaniem, to nie tylko dobra praktyka, ale wręcz konieczność zgodnie z wytycznymi wielu producentów zaworów (np. Danfoss, Alco), a także branżowymi normami – pozwala to uzyskać stabilną i wydajną pracę układu. Warto też pamiętać, że zewnętrzne wyrównanie ciśnienia w zaworze rozprężnym umożliwia dokładniejszą kontrolę przegrzania par czynnika za parownikiem, a to przekłada się bezpośrednio na żywotność sprężarki i efektywność energetyczną. Takie rozwiązanie stosuje się zwłaszcza w nowoczesnych centralach wentylacyjnych czy instalacjach klimatyzacyjnych o dużej wydajności – w praktyce bardzo często widzę takie podejście u doświadczonych serwisantów, bo po prostu działa niezawodnie.
Wiele osób myli zagadnienie wyrównania ciśnienia w zaworze rozprężnym z innymi parametrami pracy parownika, przez co padają odpowiedzi związane z małymi oporami przepływu czy stałymi warunkami cieku albo ciśnienia. Jednakże, kluczową sprawą dla doboru rodzaju wyrównania (wewnętrzne vs zewnętrzne) jest właśnie wielkość spadku ciśnienia na parowniku. Gdy parownik ma małe opory przepływu, czyli spadek ciśnienia między wejściem a wyjściem jest minimalny, wówczas wystarczające jest wyrównanie wewnętrzne – zawór mierzy ciśnienie na wejściu i wyjściu bezpośrednio poprzez swój korpus, bo oba punkty są praktycznie na tym samym poziomie ciśnienia. W praktyce spotyka się to np. w małych chłodziarkach, ladach czy zamrażarkach, gdzie parownik zbudowany jest z szerokich rurek i ma niewielką długość. Natomiast odpowiedzi dotyczące stałego poziomu cieku czy stałego ciśnienia czynnika są niestety popularnym błędem – takie warunki praktycznie nie występują w pracy rzeczywistego układu chłodniczego. Wahania poziomu cieku i zmiany ciśnienia są normalne, ale nie mają bezpośredniego wpływu na dobór sposobu wyrównania w zaworze rozprężnym. Z mojego doświadczenia wynika też, że niektórzy instalatorzy próbują dobierać typ zaworu „na oko”, nie analizując spadku ciśnienia – to błąd, który prowadzi potem do problemów z wydajnością, stabilnością pracy, a nawet uszkodzeń sprężarki przez niewłaściwe przegrzanie par. Podsumowując, klucz to zawsze analiza strat ciśnienia w parowniku – tylko wtedy można dobrać odpowiedni zawór, zgodnie z wytycznymi branżowymi i zdrowym rozsądkiem.