Zapas spekulacyjny to rodzaj zapasu, który jest gromadzony przede wszystkim w celu osiągnięcia zysku z tytułu przewidywanych zmian cen w przyszłości. Firmy decydują się na tworzenie takich zapasów, aby skorzystać z potencjalnych wzrostów cen danego towaru lub surowca. Na przykład, gdy przewiduje się wzrost cen ropy naftowej, przedsiębiorstwa mogą zwiększyć swoje zapasy paliw, co pozwoli im na sprzedaż po wyższej cenie w przyszłości. Tego rodzaju strategia jest szczególnie popularna w branżach, gdzie ceny surowców są zmienne i mogą być dotknięte różnymi zewnętrznymi czynnikami, takimi jak zmiany polityczne, zmiany klimatyczne czy też zmiany w popycie i podaży. Gromadzenie zapasów spekulacyjnych wiąże się z ryzykiem, ponieważ jeśli ceny nie wzrosną, przedsiębiorstwo może ponieść straty związane z utrzymywaniem nadmiernych zapasów. W związku z tym, odpowiednie prognozowanie i analiza rynku są kluczowe w tej strategii. Z danych rynkowych oraz standardów zarządzania łańcuchem dostaw wynika, że przedsiębiorstwa, które skutecznie wykorzystują zapasy spekulacyjne, mogą znacznie poprawić swoją pozycję rynkową.
Niepoprawne odpowiedzi odzwierciedlają różne koncepcje zarządzania zapasami, które są mylone z pojęciem zapasu spekulacyjnego. Zapas minimalny jest zapasem utrzymywanym na poziomie wystarczająco niskim, aby zaspokoić podstawowe potrzeby operacyjne firmy, ale nie generuje zysku w oparciu o przewidywania cenowe. Jego celem jest uniknięcie braków towarowych, a nie profitowanie z ich wzrostu. Zapas cykliczny odnosi się do zapasów, które są tworzone w odpowiedzi na regularne zmiany popytu, na przykład sezonowość. W tym przypadku, zapasy są dostosowywane na podstawie przewidywań sprzedaży, a nie spekulacji dotyczącej zmian cen. Z kolei zapas bieżący odnosi się do zapasu, który jest utrzymywany w celu bieżącej produkcji lub sprzedaży i nie ma na celu czerpania zysków z przyszłych wzrostów cen. Typowym błędem myślowym, który prowadzi do wyboru błędnych odpowiedzi, jest nieodróżnianie celów strategicznych związanych z zarządzaniem zapasami. Zrozumienie, w jakim kontekście i w jakim celu zapasy są gromadzone, jest kluczowe dla efektywnego zarządzania nimi. Każdy z wymienionych typów zapasów ma swoje specyficzne zastosowanie i nie można ich mylić z celem zapasu spekulacyjnego, który jest oparty na przewidywaniach rynkowych.