Podatek akcyzowy jest klasyfikowany jako podatek konsumpcyjny, co oznacza, że jest pobierany od towarów i usług w momencie ich zakupu przez konsumentów. Jego celem jest nie tylko generowanie przychodów dla budżetu państwowego, ale także regulowanie konsumpcji wyrobów uznawanych za szkodliwe dla zdrowia lub środowiska, jak alkohol czy wyroby tytoniowe. Przykładem może być podatek na napoje alkoholowe, który skutecznie zniechęca do nadmiernego spożycia tych produktów. W krajach UE akcyza jest częściowo harmonizowana, co oznacza, że istnieją minimalne stawki dla niektórych produktów, co sprzyja równej konkurencji i eliminacji nielegalnego handlu. Dobrze skonstruowany system podatków konsumpcyjnych, w tym akcyzowych, powinien być przejrzysty i sprawiedliwy, tak aby nie wpływał negatywnie na zwykłych konsumentów, a jednocześnie realizował cele zdrowotne i społeczne.
Podatek dochodowy, który odnosi się do przychodów osób fizycznych i prawnych, nie jest tożsamy z podatkiem akcyzowym, ponieważ akcyza dotyczy bezpośrednio konsumpcji towarów i usług, a nie dochodów generowanych przez poszczególne podmioty. Pojęcie podatku przychodowego, które nie jest standardowo uznawane w polskim systemie podatkowym, może również prowadzić do nieporozumień, ponieważ sugeruje, że opodatkowaniu podlega sama wysokość przychodu, co jest nieprawidłowe. Warto zauważyć, że podatki majątkowe odnoszą się do posiadania i transferu aktywów, takich jak nieruchomości, co również nie ma zastosowania w przypadku podatku akcyzowego. Typowe błędy myślowe przy klasyfikacji podatków wynikają z niepełnego zrozumienia ich funkcji i celów. Podatki są narzędziami polityki fiskalnej, które wpływają na zachowania konsumentów i przedsiębiorstw, a ich efektywność zależy od precyzyjnego zdefiniowania ich charakterystyki. Dlatego kluczowe jest, aby rozróżniać te różne kategorie, aby uniknąć nieporozumień oraz błędnych wniosków dotyczących systemu podatkowego.