Prawidłowa odpowiedź to PDR – czyli Pulsed Dose Rate brachyterapia. W praktyce oznacza to technikę, w której wysokoaktywny radionuklid (najczęściej Ir-192) jest wielokrotnie wsuwany i wysuwany do tego samego aplikatora w krótkich, powtarzających się „pulsach” dawki. Z zewnątrz wygląda to jak seria krótkich frakcji HDR, ale rozkład dawki w czasie ma naśladować efekt biologiczny klasycznej LDR (ciągłego, niskiego tempo dawki). Moim zdaniem to jest fajny przykład, jak fizyka medyczna i radiobiologia łączą się z techniką – mamy źródło HDR, ale sposób jego użycia sprawia, że tkanki widzą coś bardziej zbliżonego do LDR. W PDR źródło jest automatycznie przesuwane przez afterloader do poszczególnych pozycji w aplikatorze, zatrzymuje się tam na określony czas (tzw. dwell time), a potem jest wycofywane do bezpiecznego położenia. Cały cykl powtarza się co określony interwał, np. co godzinę, przez kilkanaście–kilkadziesiąt godzin. W wytycznych wielu ośrodków radioterapii podkreśla się, że PDR jest szczególnie użyteczna tam, gdzie chcemy mieć lepszą kontrolę nad rozkładem dawki niż w LDR, ale jednocześnie zachować korzystny profil powikłań późnych. Stosuje się ją m.in. w guzach ginekologicznych, nowotworach głowy i szyi czy w niektórych nawrotach nowotworów, gdzie precyzyjna rekonstrukcja pozycji aplikatora w TK lub MR i planowanie 3D pozwalają dokładnie zoptymalizować dawkę. W codziennej pracy technika PDR wymaga dobrej koordynacji zespołu: prawidłowego założenia aplikatorów, weryfikacji ich położenia obrazowaniem, rzetelnego planowania w systemie TPS oraz ścisłego przestrzegania procedur ochrony radiologicznej, bo mimo że źródło jest schowane w afterloaderze, jego aktywność jest wysoka i każda ekspozycja musi być pod pełną kontrolą.
W tym pytaniu haczyk polega na tym, żeby nie pomylić rodzaju brachyterapii z samą szybkością dawki. MDR, HDR i LDR opisują głównie tempo podawania dawki (moc dawki), natomiast PDR odnosi się do konkretnego sposobu pracy systemu afterloadingowego: wielokrotne, pulsacyjne wsuwanie i wysuwanie źródła do tego samego aplikatora. To właśnie ten cykliczny charakter ekspozycji definiuje poprawną odpowiedź. Wysokodawkowa brachyterapia HDR kojarzy się wielu osobom z tym, że źródło jest dynamicznie przesuwane między pozycjami, ale zazwyczaj odbywa się to w ramach jednej krótkiej frakcji, a nie w postaci serii powtarzających się impulsów rozłożonych w czasie tak, by imitować LDR. HDR to przede wszystkim bardzo duża moc dawki dostarczona w kilku lub kilkunastu krótkich sesjach, a nie koniecznie „pulsowanie” w sensie radiobiologicznym. Z kolei LDR, czyli Low Dose Rate, to technika, w której źródło ma niską aktywność i pozostaje w tkankach przez dłuższy, praktycznie ciągły czas, bez wielokrotnego wsuwania i wysuwania. W klasycznej LDR źródła są albo tymczasowe, albo stałe (np. implanty nasionkowe), ale nie pracują w trybie pulsacyjnym sterowanym afterloaderem. MDR jest pojęciem używanym rzadziej, historycznie dotyczyło tempa dawki pośredniego między LDR a HDR, jednak samo w sobie nie opisuje mechanizmu wielokrotnego, automatycznego wprowadzania źródła. Typowy błąd myślowy przy tym pytaniu to skupienie się tylko na skrótach i skojarzeniu „wysuwanie/wsuwanie = HDR, bo tam źródło się rusza”. Tymczasem w definicjach klinicznych i w dokumentach zaleceń (np. ICRU, ESTRO) PDR jest jasno określone jako pulsacyjne podawanie dawki z użyciem źródła o aktywności zbliżonej do HDR, ale z powtarzanymi impulsami co określony interwał. W praktyce planistycznej i przy obsłudze afterloadera warto zawsze pamiętać, że nazwa techniki mówi nie tylko o mocy dawki, ale też o sposobie jej dystrybucji w czasie, i właśnie ten aspekt odróżnia PDR od pozostałych skrótów.