Prawidłowo wskazany nowotwór przełyku dobrze pokazuje, że rozumiesz ideę brachyterapii wewnątrzprzewodowej. W tej technice źródło promieniowania jonizującego umieszcza się w świetle narządu rurowego, czyli właśnie „wewnątrz przewodu”. W praktyce klinicznej najczęściej dotyczy to przełyku, oskrzeli czy dróg żółciowych, ale w standardach radioterapii to rak przełyku jest takim klasycznym, podręcznikowym przykładem. Do przełyku wprowadza się aplikator lub specjalny cewnik, który pozycjonuje się w miejscu guza, a następnie za pomocą afterloadera wprowadza się radioaktywny izotop (najczęściej Ir-192 w HDR). Dzięki temu dawka jest bardzo wysoka w obrębie guza, a stosunkowo szybko spada w tkankach zdrowych otaczających przełyk. Z mojego doświadczenia, na zajęciach zawsze podkreśla się, że to metoda szczególnie przydatna w leczeniu paliatywnym – np. przy zwężeniach przełyku powodujących problemy z połykaniem, kiedy celem jest poprawa komfortu życia pacjenta. Ważne jest też, że taka brachyterapia wymaga bardzo dokładnego planowania w systemie 3D, zwykle w oparciu o TK, z precyzyjnym określeniem długości odcinka napromienianego i położenia aplikatora. Standardy i wytyczne (np. ESTRO, PTRO) podkreślają konieczność weryfikacji położenia aplikatora obrazowaniem przed rozpoczęciem frakcji oraz ścisłego przestrzegania zasad ochrony radiologicznej personelu. Co istotne, brachyterapia wewnątrzprzewodowa nie jest terapią „uniwersalną” – stosuje się ją w wybranych lokalizacjach, głównie właśnie w przewodach i światłach narządów, a nie w guzach litej skóry czy narządów rodnych, gdzie używa się innych technik brachyterapii. W praktyce technik radioterapii musi umieć odróżnić brachyterapię śródjamową, śródmiąższową i wewnątrzprzewodową, bo od tego zależy sposób przygotowania pacjenta, dobór aplikatorów i cały tok postępowania.
W tym pytaniu łatwo się pomylić, bo słowo „brachyterapia” kojarzy się wielu osobom z różnymi nowotworami, a kluczowe jest tu doprecyzowanie: brachyterapia wewnątrzprzewodowa. To określenie oznacza, że źródło promieniowania umieszczamy w świetle przewodu, czyli w strukturze rurowej, a nie w powierzchni skóry czy w jamie ciała. Stąd najlepiej pasuje przełyk, który jest klasycznym przykładem narządu rurowego, tak jak oskrzela czy drogi żółciowe. Rak skóry jak najbardziej może być leczony brachyterapią, ale zwykle stosuje się techniki powierzchowne lub śródmiąższowe, gdzie aplikatory umieszcza się na skórze albo w tkankach bezpośrednio pod zmianą. To nie jest przewód, więc nie mówimy tu o technice wewnątrzprzewodowej. Częstym błędem myślowym jest wrzucanie całej brachyterapii do jednego worka, bez rozróżnienia na sposób aplikacji źródła. Podobnie z nowotworami narządu rodnego – tam brachyterapia jest bardzo ważną metodą leczenia, ale ma charakter śródjamowy (np. aplikatory do jamy macicy i pochwy) lub śródmiąższowy w przypadku niektórych guzów. Jama macicy to nie przewód w rozumieniu przełyku czy oskrzela, więc znowu nie jest to brachyterapia wewnątrzprzewodowa. Raka nerwu wzrokowego w radioterapii kojarzy się raczej z technikami teleradioterapii z pól zewnętrznych albo z bardzo wyspecjalizowanymi metodami, jak stereotaktyczna radiochirurgia; dostęp do nerwu wzrokowego nie pozwala na wprowadzenie aplikatora do „przewodu” w takim znaczeniu jak przełyk. Moim zdaniem większość pomyłek bierze się z tego, że ktoś rozpoznaje słowo „brachyterapia”, ale nie doczytuje, że chodzi o konkretny podtyp – wewnątrzprzewodowy. W nowoczesnych standardach radioterapii bardzo mocno rozróżnia się brachyterapię śródjamową, śródmiąższową, powierzchowną i wewnątrzprzewodową, bo każda z nich ma inne wskazania, inny sposób planowania, inne ograniczenia dawek na narządy krytyczne. Warto więc od razu kojarzyć: przełyk i oskrzela – przewody; narządy rodne – głównie śródjamowo; skóra – powierzchownie lub śródmiąższowo. To bardzo ułatwia później pracę przy planowaniu i wykonywaniu zabiegów.