Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym zagadnieniu kluczowe jest rozróżnienie między promieniowaniem cząstkowymi a elektromagnetycznym. Promieniowanie alfa i oba typy promieniowania beta (plus i minus) to emisja cząstek materialnych z jądra atomowego, natomiast promieniowanie gamma jest emisją wysokoenergetycznych fotonów, czyli właśnie fali elektromagnetycznej. Pomyłki biorą się często z tego, że wszystkie te procesy są „promieniotwórcze”, więc intuicyjnie wrzuca się je do jednego worka, a to jednak zupełnie inne mechanizmy fizyczne i inny sposób oddziaływania z tkanką. Promieniowanie alfa to jądra helu (dwie protony i dwie neutrony). Mają dużą masę i ładunek dodatni, bardzo silnie jonizują ośrodek, ale mają bardzo mały zasięg – kilka dziesiątych milimetra w tkankach, zatrzymuje je już kartka papieru czy naskórek. Nie są to fale elektromagnetyczne, tylko konkretne, ciężkie cząstki. Z kolei promieniowanie beta minus to elektrony emitowane z jądra, a beta plus to pozytony. To dalej cząstki, o znacznie mniejszej masie niż alfa, o ładunku ujemnym (beta minus) lub dodatnim (beta plus). Rozpraszają się, hamują, jonizują materiał, ale wciąż nie mają natury fali elektromagnetycznej. W medycynie nuklearnej pozytony z rozpadu beta plus są ważne, bo ulegają anihilacji z elektronami, a w wyniku tej anihilacji dopiero powstają dwa fotony gamma o energii 511 keV, rejestrowane w PET. I tu jest często źródło błędu: ktoś widzi PET, beta plus i fotony gamma i myśli, że sam rozpad beta plus to już emisja fali elektromagnetycznej. Tymczasem najpierw emitowana jest cząstka (pozyton), a dopiero jej dalszy los powoduje emisję fotonów. Rozpad beta minus również nie jest emisją fali elektromagnetycznej, tylko cząstek – ma to znaczenie przy ochronie radiologicznej, bo osłony materiałowe i planowanie odległości roboczych dobiera się inaczej dla elektronów niż dla fotonów. W badaniach i terapii, gdzie liczy się rejestracja promieniowania przez detektory z zewnątrz, wykorzystuje się głównie promieniowanie gamma (lub X), właśnie dlatego, że jako fala elektromagnetyczna ma duży zasięg i dobrze przenika tkanki. Dlatego tylko odpowiedź związana z promieniowaniem gamma odpowiada definicji emisji fali elektromagnetycznej w procesie rozpadu promieniotwórczego.