Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym zagadnieniu łatwo się pomylić, bo intuicyjnie ktoś może myśleć, że skoro promieniowanie X jest „twarde”, to folia powinna emitować coś równie energetycznego, np. ultrafiolet, albo że dodanie kolejnej warstwy w kasecie tylko utrudnia przejście promieniowania i wymusi zwiększenie dawki. Tymczasem fizyka ekranów wzmacniających działa trochę inaczej. Kluczowy mechanizm to luminescencja: kryształy w folii pochłaniają część energii promieniowania rentgenowskiego i oddają ją w postaci światła widzialnego o takiej barwie, na jaką film jest najbardziej czuły (zwykle niebieskiej lub zielonej). Film radiologiczny reaguje na światło widzialne znacznie efektywniej niż na bezpośrednie promieniowanie X, więc nie ma potrzeby zwiększania dawki, wręcz przeciwnie – dawkę można istotnie ograniczyć. Stwierdzenie, że emisja światła widzialnego wymaga zwiększenia dawki, odwraca tę zależność do góry nogami. Dodatkowa warstwa w kasecie nie jest przeszkodą, tylko przetwornikiem energii, który wzmacnia efekt naświetlenia filmu. To tak, jakby dołożyć „wzmacniacz” między promieniowaniem a filmem. Podobnie błędne jest założenie, że folia emituje promieniowanie ultrafioletowe. Luminofory stosowane w ekranach wzmacniających są specjalnie dobierane tak, aby maksimum emisji wypadało w zakresie, na który film jest najbardziej czuły – czyli w świetle widzialnym, a nie w UV. Gdyby folia świeciła głównie w ultrafiolecie, film standardowy nie reagowałby na to wystarczająco dobrze i nie byłoby efektu „wzmocnienia”, a więc i redukcji dawki. Z mojego doświadczenia typowy błąd myślowy polega na prostym kojarzeniu: więcej warstw = więcej pochłaniania = trzeba podnieść dawkę. W radiologii diagnostycznej często jest odwrotnie: dodatkowy element układu (jak ekran wzmacniający czy detektor o wysokiej czułości) ma za zadanie efektywniej wykorzystać każdy foton X. Dlatego zgodnie z zasadami dobrej praktyki i standardami ochrony radiologicznej, stosowanie folii wzmacniających jest jednym z klasycznych sposobów na zmniejszenie narażenia pacjenta, a nie jego zwiększenie.