Prawidłowo – fotostymulacja jest elementem badania EEG. W standardowym zapisie elektroencefalograficznym, oprócz spoczynkowego EEG z otwartymi i zamkniętymi oczami, wykonuje się tzw. próby czynnościowe. Jedną z najważniejszych jest właśnie fotostymulacja, czyli naświetlanie pacjenta błyskami światła o zmiennej częstotliwości, zwykle z użyciem specjalnej lampy stroboskopowej ustawionej przed oczami badanego. Celem tej próby jest wywołanie tzw. odpowiedzi zależnej od częstotliwości (photic driving), a także ewentualne prowokowanie napadów padaczkowych lub zmian napadowych w EEG u osób z padaczką fotosensytywną. Z praktycznego punktu widzenia technik EEG powinien znać typowy protokół: zaczyna się od niskich częstotliwości błysków (np. 1–3 Hz), stopniowo zwiększa do kilkunastu, a nawet ponad 20 Hz, a potem znów zmniejsza. Ważne jest też bezpieczeństwo – u pacjentów z wywiadem padaczkowym, zwłaszcza z udokumentowaną fotosensytywnością, trzeba być szczególnie czujnym, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej i podobnych wytycznych. Moim zdaniem warto zapamiętać, że fotostymulacja nie ma nic wspólnego z badaniami mięśni czy serca – to typowo „mózgowa” próba funkcjonalna. W dobrych pracowniach EEG zawsze opisuje się, czy fotostymulacja wywołała odpowiedź rytmiczną, czy pojawiły się wyładowania iglicowe lub zespoły iglica-fala. W praktyce klinicznej pomaga to nie tylko w diagnostyce padaczki, ale też w ocenie dojrzałości bioelektrycznej mózgu u dzieci i w różnicowaniu różnych typów zaburzeń napadowych. W technikum medycznym naprawdę opłaca się skojarzyć: EEG = elektrody na głowie + fotostymulacja + hiperwentylacja jako typowe próby obciążeniowe.
Fotostymulacja bywa mylona z różnymi innymi badaniami, bo wszędzie pojawiają się jakieś „sygnały”, „rejestracja” i czasem też wyglądają to dość podobnie aparaturowo. Ale merytorycznie jest to bardzo konkretna próba stosowana w elektroencefalografii, czyli EEG. W KTG, które stosuje się w położnictwie, rejestruje się czynność serca płodu oraz skurcze macicy. Mamy tam głowicę ultradźwiękową i tokograf, ewentualnie sondy wewnętrzne, ale absolutnie nie używa się migającego światła ani żadnej stymulacji wzrokowej. Częsty błąd myślowy polega na tym, że ktoś kojarzy „monitorowanie” i „wykres falowy” z dowolnym badaniem i zakłada, że skoro jest wykres, to i fotostymulacja może być. Niestety tak to nie działa – KTG to czysto położnicze monitorowanie, nie neurofizjologia. ENG, czyli elektroneurografia (czasem w szerszym sensie elektronystagmografia, ale to inny kontekst), dotyczy badania przewodnictwa nerwowego w nerwach obwodowych. W typowej elektroneurografii pobudza się nerw bodźcami elektrycznymi, a rejestruje odpowiedź ruchową lub czuciową. To jest stymulacja, ale elektryczna, nie świetlna. Moim zdaniem właśnie to słowo „stymulacja” bardzo często wprowadza w błąd – ktoś słyszy „fotostymulacja” i myśli: no to pewnie coś z nerwami, bo w ENG też stymulujemy. Tymczasem w ENG nie używa się bodźców świetlnych, tylko impulsów prądowych przez elektrody powierzchniowe. EMG natomiast bada czynność bioelektryczną mięśni, igłowo lub powierzchniowo. Tu też pojawia się stymulacja, ale znowu – elektryczna, czasem mechaniczna, nigdy foticzna. W EMG i ENG interesuje nas przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, jednostka ruchowa, potencjały wysiłkowe, a nie reakcja mózgu na błyski światła. Dobra praktyka w diagnostyce elektromedycznej polega na jasnym rozróżnianiu: EEG – mózg i fotostymulacja, EMG/ENG – mięśnie i nerwy, stymulacja elektryczna, KTG – serce płodu i macica, bez żadnych migających lamp. Jeśli więc w pytaniu pojawia się fotostymulacja, to praktycznie zawsze chodzi o EEG, a wybieranie KTG, ENG czy EMG wynika raczej z ogólnego skojarzenia z „jakimś wykresem na monitorze” niż z faktycznej wiedzy o protokołach badań.