Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Węzeł zatokowo-przedsionkowy jest kluczowym elementem układu bodźcoprzewodzącego serca i pełni rolę naturalnego rozrusznika. Merytoryczny problem z odpowiedziami innymi niż prawy przedsionek polega na pomieszaniu miejsca generacji impulsu z miejscem jego przewodzenia lub wykonywania skurczu. Lewy przedsionek nie jest strukturą odpowiedzialną za inicjację rytmu serca. Oczywiście przewodzi on impuls z węzła zatokowo-przedsionkowego i kurczy się w odpowiedzi na ten impuls, ale komórki rozrusznikowe o najwyższym fizjologicznym automatyzmie zlokalizowane są w prawym przedsionku, przy ujściu żyły głównej górnej. W praktyce klinicznej zaburzenia w lewym przedsionku kojarzymy raczej z migotaniem przedsionków, powiększeniem przedsionka w nadciśnieniu czy wadach zastawkowych, a nie z pierwotnym generowaniem rytmu. Jeszcze większe nieporozumienie dotyczy lokalizowania węzła zatokowo-przedsionkowego w komorach, czy to prawej, czy lewej. Komory są główną „pompą” wyrzutową, ich zadaniem jest wygenerowanie odpowiednio silnego skurczu wyrzucającego krew do krążenia płucnego i systemowego. Impuls, który dociera do komór, został najpierw wygenerowany w węźle zatokowo-przedsionkowym, potem przeszedł przez węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek Hisa i włókna Purkinjego. Owszem, w komorach istnieją tzw. ośrodki niższego rzędu (np. ektopowe ogniska w układzie Purkinjego), które mogą przejąć funkcję rozrusznika w sytuacjach patologicznych, ale nie są to struktury fizjologicznie odpowiedzialne za podstawowy rytm zatokowy. Typowy błąd myślowy polega na utożsamianiu „głównej części serca”, widocznej jako duża masa mięśniowa komór, z centrum sterującym jego pracą. W rzeczywistości układ bodźcoprzewodzący jest stosunkowo drobną, wyspecjalizowaną siecią komórek, a jego najbardziej nadrzędnym elementem jest właśnie węzeł zatokowo-przedsionkowy w prawym przedsionku. Z mojego doświadczenia w nauczaniu widać też, że wiele osób intuicyjnie wskazuje lewą komorę, bo kojarzy ją z „najważniejszą” częścią serca, tymczasem z punktu widzenia fizjologii rytmu serca decyduje lokalizacja rozrusznika, a nie siła skurczu. Dlatego rozumienie tej anatomii jest kluczowe przy interpretacji EKG, planowaniu zabiegów elektrofizjologicznych i ogólnie przy pracy z diagnostyką elektromedyczną układu krążenia.