Prawidłowo – chodzi właśnie o nieostrość fotograficzną. Gruboziarnista folia wzmacniająca ma większe kryształki luminoforu, które po pochłonięciu promieniowania X emitują więcej światła, ale robią to mniej precyzyjnie. Światło rozchodzi się na większy obszar emulsji, przez co obraz ziarnuje i traci szczegółowość. Ta utrata szczegółu, związana z właściwościami materiału obrazującego (folia + film), to klasyczny przykład nieostrości fotograficznej. W praktyce radiologicznej zawsze jest kompromis: im grubsza i bardziej czuła folia, tym mniejsza dawka dla pacjenta, ale jednocześnie gorsza rozdzielczość przestrzenna. W standardach jakości obrazu przy zdjęciach kości dłoni, stawu skokowego czy drobnych struktur czaszki zaleca się stosowanie folii drobnoziarnistych, właśnie po to, żeby ograniczyć nieostrość fotograficzną i lepiej widzieć drobne złamania, linie szwów czy zmiany lityczne. Moim zdaniem warto to sobie kojarzyć tak: wszystko, co wynika z właściwości materiału rejestrującego (folia, film, system cyfrowy), to nieostrość fotograficzna, a wszystko, co wynika z ustawienia lampy, odległości, wielkości ogniska – to już inny typ nieostrości. W nowoczesnych systemach cyfrowych (CR, DR) pojęcie „gruboziarnistej folii” trochę się zmienia, ale zasada zostaje podobna: im większe elementy detekcyjne i im większe rozproszenie sygnału w detektorze, tym większa nieostrość wynikająca z samego systemu obrazowania. Dlatego w dobrych praktykach opisuje się wymaganą rozdzielczość systemu w lp/mm i dobiera się ją do badanej okolicy, żeby świadomie panować nad nieostrością fotograficzną i nie robić zdjęć „na ślepo”.
W tym pytaniu haczyk polega głównie na tym, żeby dobrze rozróżniać typy nieostrości w radiografii. Gruboziarnista folia wzmacniająca jest elementem układu obrazującego, czyli części odpowiedzialnej za rejestrację obrazu, a nie za ruch, geometrię wiązki czy rozproszenie promieniowania. Dlatego nie może powodować nieostrości ruchowej. Nieostrość ruchowa pojawia się, gdy pacjent się porusza, gdy technik nie ustabilizuje odpowiednio kończyny, albo gdy czas ekspozycji jest za długi. Z mojego doświadczenia w pracowni: jeśli ktoś ma problem z rozmazanymi zdjęciami klatki piersiowej, to zwykle chodzi o oddech pacjenta lub kaszel, a nie o rodzaj folii. Druga często mylona sprawa to nieostrość geometryczna. Ona wynika z wielkości ogniska lampy rentgenowskiej, odległości ognisko–film (OID, FFD) i rozbieżności wiązki. Jeśli ognisko jest duże, a obiekt znajduje się daleko od detektora, powstaje powiększenie i rozmycie krawędzi – to typowa nieostrość geometryczna. Folia wzmacniająca nie zmienia geometrii układu, więc nie może wpływać na ten typ nieostrości. Kto miesza te pojęcia, zwykle wrzuca wszystko do jednego worka: „jak obraz jest nieostry, to pewnie geometria”, a to spore uproszczenie. Pojawia się też skojarzenie z nieostrością rozproszeniową. Ta natomiast jest związana z promieniowaniem rozproszonym w ciele pacjenta i w otoczeniu, które dociera do detektora z innych kierunków niż wiązka pierwotna. Do jej ograniczania służą kratki przeciwrozproszeniowe, kolimacja i odpowiednie parametry ekspozycji. Folia wzmacniająca jedynie przetwarza to, co do niej dociera – nie generuje dodatkowego rozproszenia promieniowania X w takim sensie, by tworzyć osobny typ nieostrości. Typowym błędem myślowym jest tu łączenie „grubej” folii z czymś, co „rozprasza” wszystko dookoła. W rzeczywistości mamy do czynienia z rozpraszaniem światła w samej folii, co właśnie zaliczamy do nieostrości fotograficznej, a nie rozproszeniowej w sensie fizyki promieniowania. Dlatego poprawne rozróżnianie tych pojęć jest kluczowe przy analizie jakości obrazu i planowaniu parametrów badania RTG.