Prawidłowo – hiperfrakcjonowanie w radioterapii oznacza podawanie dawki promieniowania kilka razy dziennie, w postaci wielu małych frakcji, a nie jednej większej. Chodzi o to, że całkowita dawka napromieniania jest podzielona na mniejsze porcje, zwykle 2 (czasem nawet 3) frakcje na dobę, z odpowiednim odstępem czasowym między nimi, najczęściej minimum 6 godzin. Z punktu widzenia radiobiologii wykorzystuje się tu różnice w zdolności naprawy uszkodzeń DNA między komórkami nowotworowymi a zdrowymi. Komórki prawidłowe lepiej regenerują się między kolejnymi frakcjami, więc mniejsze, częściej podawane dawki mogą ograniczać późne powikłania w tkankach zdrowych, a jednocześnie zwiększać szansę na kontrolę guza. W praktyce klinicznej takie schematy stosuje się np. w niektórych nowotworach głowy i szyi czy w wybranych guzach pediatrycznych, gdzie istotne jest zmniejszenie ryzyka późnych uszkodzeń narządów krytycznych. Hiperfrakcjonowanie wymaga bardzo dobrej organizacji pracy ośrodka: precyzyjnego planowania leczenia, rzetelnej weryfikacji pozycjonowania pacjenta przy każdym naświetlaniu oraz ścisłego trzymania się harmonogramu frakcji w ciągu dnia. W wytycznych z zakresu radioterapii onkologicznej podkreśla się też, że ten sposób frakcjonowania powinien być stosowany głównie w ośrodkach, które mają odpowiednie doświadczenie i zaplecze kadrowo‑techniczne, bo obciążenie dla zespołu i pacjenta jest po prostu większe niż przy standardowym schemacie raz dziennie.
W radioterapii bardzo łatwo pomylić różne pojęcia związane z frakcjonowaniem dawki, bo w praktyce klinicznej funkcjonuje kilka schematów: konwencjonalny, hiperfrakcjonowanie, hipofrakcjonowanie, przyspieszone frakcjonowanie. Intuicyjnie wiele osób kojarzy leczenie promieniowaniem z codziennymi wizytami, pięć razy w tygodniu, i to jest prawda dla tzw. frakcjonowania konwencjonalnego, ale nie dla hiperfrakcjonowania. Standardowy schemat, stosowany w większości klasycznych planów radykalnych, to jedna frakcja dziennie, od poniedziałku do piątku, czyli de facto pięć razy w tygodniu. Taki rozkład dawki ma swoje uzasadnienie radiobiologiczne i organizacyjne, jednak nie jest to hiperfrakcjonowanie, tylko podstawowy, konwencjonalny tryb napromieniania. Dlatego odpowiedzi typu „codziennie” albo „pięć razy w tygodniu” opisują zwykły, rutynowy plan leczenia, a nie szczególną technikę modyfikacji frakcji. Z kolei „raz w tygodniu” bardziej pasowałoby do specyficznych schematów hipofrakcjonowania o bardzo dużej dawce na frakcję, używanych np. w niektórych procedurach paliatywnych lub stereotaktycznych, gdzie celem jest szybkie podanie wysokiej dawki w niewielkiej liczbie sesji. To zupełnie inna filozofia niż hiperfrakcjonowanie. W hiperfrakcjonowaniu kluczowe są właśnie „wiele małych porcji” w ciągu jednej doby, czyli kilka frakcji dziennie. Całkowita dawka bywa nawet większa niż w klasycznym schemacie, ale dzięki podziałowi na mniejsze frakcje zmniejsza się ryzyko późnych powikłań w tkankach zdrowych. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie słowa „hiper” z „więcej dni leczenia” albo „dłużej trwająca terapia”, podczas gdy w rzeczywistości chodzi o większą liczbę frakcji w jednostce czasu, najczęściej w jednym dniu. W nowoczesnych wytycznych radioterapii podkreśla się, że dobór schematu frakcjonowania zależy od biologii guza, wrażliwości narządów krytycznych, stanu ogólnego pacjenta oraz możliwości organizacyjnych ośrodka. Dlatego warto zapamiętać: hiperfrakcjonowanie = częściej w ciągu doby, a nie po prostu „częściej w tygodniu” czy „dłużej w kalendarzu”.