Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym zadaniu kłopot zwykle bierze się z intuicji, że jak coś jest dalej, to „trochę słabnie”, ale bez dokładnego zrozumienia, jak szybko to słabnie. Natężenie promieniowania X nie zmienia się liniowo z odległością, tylko zgodnie z prawem odwrotności kwadratu odległości. Oznacza to, że jeżeli odległość od źródła zwiększamy dwa razy, to natężenie nie spada dwa razy, tylko cztery razy, bo liczy się kwadrat tej zmiany. Dlatego odpowiedzi mówiące o „dwukrotnym” zwiększeniu albo zmniejszeniu natężenia są oparte na błędnym założeniu, że zależność jest proporcjonalna do 1/d, a nie do 1/d². Taki błąd jest bardzo typowy, zwłaszcza gdy ktoś myśli bardziej „na czuja” niż przez pryzmat wzoru. W praktyce klinicznej w radiografii, jeżeli odległość ognisko–film (OF) zmienia się z 100 cm na 200 cm, odległość rośnie dwukrotnie. Gdyby natężenie zmieniało się proporcjonalnie do 1/d, można by dyskutować o spadku dwukrotnym, ale fizyka promieniowania mówi jasno: liczy się powierzchnia, na którą rozkładają się fotony. Powierzchnia kuli (albo wycinka wiązki) rośnie z kwadratem promienia, więc ta sama liczba fotonów jest rozsmarowana na cztery razy większej powierzchni. Stąd czterokrotny spadek, a nie dwukrotny. Z drugiej strony, pomysł, że natężenie przy zwiększeniu odległości mogłoby się „zwiększyć” (czy to dwukrotnie, czy czterokrotnie), jest sprzeczny z zasadami ochrony radiologicznej i zdrowym rozsądkiem: im dalej od źródła, tym bezpieczniej i tym mniej promieniowania dociera do danego punktu. Wyobrażenie, że odsuwając detektor dalej od lampy rentgenowskiej dostaniemy więcej promieniowania, kłóci się zarówno z doświadczeniem z pracowni RTG, jak i z oficjalnymi wytycznymi, które zalecają zwiększanie odległości jako jedną z podstawowych metod redukcji dawki dla personelu. Z mojego doświadczenia warto od razu skojarzyć: podwojenie odległości = czterokrotny spadek natężenia, a jeśli chcemy utrzymać ekspozycję, trzeba z grubsza czterokrotnie zwiększyć mAs. Dzięki temu unika się wielu błędów przy ustawianiu parametrów i lepiej rozumie się, jak geometria wpływa na dawkę i jakość obrazu.