Prawidłowe oznaczenie czwartgo górnego zęba mlecznego po stronie prawej w systemie międzynarodowym (FDI) to 54. Ten system, nazywany też systemem dwucyfrowym, jest standardem przyjętym przez FDI World Dental Federation i stosowany praktycznie wszędzie w nowoczesnej stomatologii, także w opisach radiogramów. Pierwsza cyfra oznacza ćwiartkę łuku zębowego, a druga – pozycję zęba liczoną od linii pośrodkowej. Dla uzębienia mlecznego używa się cyfr 5–8 dla ćwiartek: 5 – górna prawa, 6 – górna lewa, 7 – dolna lewa, 8 – dolna prawa. W tej logice ząb 54 to: „5” – kwadrant górny prawy w uzębieniu mlecznym oraz „4” – czwarty ząb od środka, czyli czwarty ząb mleczny w tym kwadrancie. W praktyce, gdy opisujesz zdjęcie pantomograficzne albo skrzydłowo-zgryzowe u dziecka, wpisujesz właśnie takie oznaczenia: np. próchnica na powierzchni żującej 54, brak zawiązka 15, resorpcja korzenia 54 widoczna w RTG – i każdy stomatolog na świecie wie o jaki ząb chodzi. Moim zdaniem warto od razu wyrobić sobie nawyk rozróżniania: cyfry 1–4 w pierwszej pozycji to zawsze zęby stałe, a 5–8 – mleczne. To bardzo ułatwia czytanie dokumentacji, kart pacjenta i opisów badań obrazowych. W diagnostyce radiologicznej bez poprawnego oznaczenia zębów łatwo pomylić stronę lub ząb, co później może skutkować np. leczeniem niewłaściwego zęba, dlatego standard FDI jest traktowany jako dobra praktyka i wręcz obowiązkowy element profesjonalnego opisu.
W tym pytaniu bardzo łatwo pogubić się w numeracji, bo na pierwszy rzut oka wszystkie odpowiedzi wyglądają „dość podobnie”. Problem zwykle zaczyna się od pomieszania systemu oznaczeń dla zębów stałych z systemem dla zębów mlecznych. W systemie FDI pierwsza cyfra mówi nam, czy mówimy o uzębieniu stałym, czy mlecznym, a dopiero druga określa konkretny ząb w danym kwadrancie. Cyfry 1–4 jako pierwsza pozycja są zarezerwowane dla zębów stałych: 1 – górna prawa, 2 – górna lewa, 3 – dolna lewa, 4 – dolna prawa. Dlatego oznaczenia 14 i 24 opisują odpowiednio zęby stałe: 14 to czwarty ząb stały w górnym prawym kwadrancie, a 24 – czwarty ząb stały w górnym lewym kwadrancie. W kontekście pytania o ząb mleczny są one więc całkowicie nie na miejscu, nawet jeśli anatomicznie pozycja wydaje się podobna. To jest typowy błąd: ktoś kojarzy „czwórkę w górze po prawej” i automatycznie bierze zapis dla zębów stałych. Z kolei oznaczenie 84 jest już z grupy zębów mlecznych, bo pierwsza cyfra 8 oznacza dolną prawą ćwiartkę uzębienia mlecznego. Jednak tu myli się płaszczyzna – mamy dół zamiast góry. W praktyce klinicznej taki błąd w dokumentacji czy opisie RTG jest bardzo niebezpieczny: lekarz czy technik może zinterpretować, że zmiana dotyczy zęba w żuchwie, a nie w szczęce. Z mojego doświadczenia najłatwiej to ogarnąć tak: 1–4 stałe, 5–8 mleczne; nieparzyste – prawa strona, parzyste – lewa; 5 i 6 – góra, 7 i 8 – dół. Dopiero druga cyfra, od 1 do 5 w mlecznym, mówi który to konkretnie ząb od linii pośrodkowej. Jeśli brakuje tego schematu w głowie, człowiek zaczyna zgadywać „na oko” i stąd biorą się takie wybory jak 14 czy 24 przy zębach mlecznych. W opisach radiologicznych i w kartach pacjenta takie zgadywanie jest po prostu niedopuszczalne, dlatego tak mocno kładzie się nacisk na znajomość systemu FDI.