Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym pytaniu kłopot często bierze się z pomieszania pojęcia dawki całkowitej z mocą dawki oraz z mylnego przenoszenia doświadczeń z teleterapii na brachyterapię. Intuicyjnie wydaje się, że wartości rzędu 2–5 Gy na godzinę to już dużo, bo kojarzymy je z typową frakcją w teleradioterapii, gdzie podaje się około 1,8–2 Gy, ale w ciągu kilku minut, przy bardzo dużej mocy dawki. W brachyterapii kluczowy jest właśnie parametr mocy dawki lokalnie przy źródle, a nie tylko liczba Gy podana jako dawka całkowita. Zakres poniżej 2 Gy/h odpowiada klasycznej brachyterapii LDR, stosowanej dawniej np. z użyciem źródeł 137Cs lub 192Ir w formie stałych implantów. Tak niska moc dawki wiąże się z bardzo długim czasem napromieniania – zabiegi trwają wiele godzin, a nawet dni, co logistycznie bywa uciążliwe, zarówno dla pacjenta, jak i dla personelu oraz systemu ochrony radiologicznej. Wartości rzędu 3–5 Gy/h albo 6–11 Gy/h mieszczą się raczej w pośrednich zakresach mocy dawki, które klasyfikuje się jako MDR (medium dose rate) lub różne rozwiązania przejściowe. Historycznie takie systemy były rozwijane, ale współczesna brachyterapia kliniczna jest zdominowana przez wyraźny podział na LDR i HDR, a także PDR, gdzie wysoka dawka jest podawana w impulsach, ale średnia moc dawki jest niższa. Typowym błędem myślowym jest też przyjmowanie, że „bezpieczna” brachyterapia musi mieć niższą moc dawki, bo inaczej będzie bardziej toksyczna. W rzeczywistości bezpieczeństwo zależy tu głównie od precyzyjnego planowania, geometrii aplikatorów, właściwego unieruchomienia i kontroli czasu ekspozycji, a nie od samego faktu, czy mamy 5 czy 15 Gy/h. HDR, z definicji powyżej 12 Gy/h, pozwala skrócić czas trwania pojedynczej frakcji do kilku–kilkunastu minut, co paradoksalnie ułatwia kontrolę nad procesem i zmniejsza ryzyko przemieszczenia się aplikatorów w trakcie napromieniania. Z mojego doświadczenia wiele osób zaniża tę wartość, bo nie docenia, jak strome są krzywe spadku dawki w bezpośrednim sąsiedztwie źródła oraz jak bardzo lokalny jest efekt wysokiej mocy dawki w brachyterapii. Poprawne rozróżnienie zakresów LDR, MDR/PDR i HDR jest podstawą do zrozumienia, jakie procedury, jakie zabezpieczenia i jakie protokoły planowania należy stosować w danym typie leczenia.