Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym pytaniu łatwo się złapać na skojarzeniach z klasyczną densytometrią, bo większość osób od razu myśli o DXA jako o „badaniu gęstości kości”. Trzeba jednak rozróżnić dwie rzeczy: pomiar powierzchniowy (arealny) w g/cm² i pomiar objętościowy w g/cm³. W metodach opartych na promieniowaniu rentgenowskim w projekcji 2D, takich jak absorpcjometria podwójnej energii (DXA) czy pojedynczej energii, wynik jest de facto gęstością masy na powierzchnię, a nie na objętość. To jest bardzo przydatne klinicznie, bo na DXA opierają się oficjalne kryteria rozpoznawania osteoporozy (T-score według WHO), ale fizycznie nie jest to gęstość objętościowa. DXA (podwójna energia) wykorzystuje dwa widma energii promieniowania, co pozwala odróżnić kość od tkanek miękkich i uzyskać precyzyjny pomiar BMD, lecz nadal jest to wartość przeliczona na cm², wynikająca z projekcyjnego charakteru badania. Jednoenergetyczna absorpcjometria rentgenowska to starsza, mniej dokładna technika, historycznie stosowana głównie w badaniach obwodowych (nadgarstek, pięta). Ona także opiera się na projekcji 2D i nie daje wiarygodnej gęstości w g/cm³. Wiele osób intuicyjnie zakłada, że skoro jest „absorpcjometria”, to musi oznaczać bezpośredni pomiar gęstości fizycznej, ale to jest właśnie typowy błąd myślowy: mylenie gęstości mineralnej w sensie klinicznym (BMD arealna) z gęstością objętościową. Z kolei ilościowa metoda ultradźwiękowa w ogóle nie mierzy gęstości w jednostkach g/cm³. W ultrasonografii ilościowej analizuje się prędkość rozchodzenia się fali w kości i tłumienie (BUA – Broadband Ultrasound Attenuation). Na tej podstawie szacuje się jakość kości, ryzyko złamań i pośrednio strukturę beleczkową, ale wynik jest podawany w jednostkach charakterystycznych dla ultradźwięków, nie w standardowych jednostkach gęstości masowej. Z mojego doświadczenia sporo osób myśli, że „ilościowa” = „absolutna w g/cm³”, co też jest mylące. Jedyną z wymienionych metod, która naprawdę potrafi wyznaczyć gęstość mineralną w ujęciu objętościowym, jest ilościowa tomografia komputerowa, ponieważ wykorzystuje obrazowanie 3D i kalibrację z fantomem referencyjnym, a wynik odnosi do objętości tkanki kostnej. To właśnie różni QCT od metod projekcyjnych i ultradźwiękowych i dlatego pozostałe odpowiedzi, choć brzmią sensownie, nie spełniają kryterium pomiaru w g/cm³.