Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W ochronie radiologicznej bardzo łatwo skupić się na samym fakcie założenia jakiejkolwiek osłony i zapomnieć o tym, że musi ona być dopasowana do konkretnego badania i pola ekspozycji. Przy przeglądowym RTG klatki piersiowej celem jest dobre zobrazowanie całych płuc, wnęk, śródpiersia i częściowo górnego odcinka jamy brzusznej, przy jednoczesnym ograniczeniu dawki na narządy szczególnie wrażliwe, zwłaszcza u kobiet w wieku rozrodczym. Pełny fartuch ołowiany kojarzy się intuicyjnie z „największą” ochroną, ale w tym konkretnym badaniu może być wręcz szkodliwy diagnostycznie. Jeżeli fartuch zostanie założony zbyt wysoko, zasłoni dolne pola płucne, przeponę czy fragment serca, co prowadzi do konieczności powtórzenia zdjęcia, a więc paradoksalnie zwiększa całkowitą dawkę promieniowania. To klasyczny błąd myślowy: więcej osłony równa się zawsze lepiej, bez zastanowienia się nad geometrią wiązki i obszarem zainteresowania. Osłona na gonady w badaniu klatki piersiowej nie jest optymalnym wyborem, bo jest projektowana głównie do badań okolicy miednicy, bioder czy kręgosłupa lędźwiowego, gdzie wiązka przechodzi bezpośrednio przez obszar narządów rozrodczych. W projekcji klatki piersiowej gonady znajdują się poza głównym polem promieniowania, a najlepszą praktyką jest ich osłonięcie półfartuchem obejmującym całą miednicę, a nie małymi, punktowymi osłonami. Z kolei osłona na tarczycę ma największy sens w badaniach, gdzie wiązka przechodzi w pobliżu szyi, np. przy RTG kręgosłupa szyjnego, czaszki czy zębów. W klasycznym RTG klatki piersiowej tarczyca znajduje się poza głównym polem i rutynowe zakładanie kołnierza tarczycowego może być zbędne, a czasem nawet utrudniać prawidłowe ustawienie pacjenta. Z mojego doświadczenia problem wynika z automatyzmu: „jak RTG, to dajemy wszystko, co mamy z ołowiu”. Tymczasem dobre praktyki i wytyczne ochrony radiologicznej mówią jasno: osłonę dobieramy do badania tak, aby chronić najbardziej wrażliwe narządy, ale nie zakłócić diagnostyki. Dlatego właśnie w przeglądowym zdjęciu klatki piersiowej u kobiety w wieku rozrodczym optymalnym kompromisem jest półfartuch, a nie pełny fartuch, osłona na gonady czy tarczycę stosowane w sposób oderwany od geometrii wiązki.