Prawidłowe jest odprowadzenie I, bo właśnie ono rejestruje różnicę potencjałów pomiędzy prawym a lewym przedramieniem. W standardowym 12‑odprowadzeniowym EKG mamy trzy odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe: I, II i III. Odprowadzenie I ma elektrodę dodatnią na lewym przedramieniu (lewa ręka – LA) i elektrodę ujemną na prawym przedramieniu (prawa ręka – RA). Czyli zapis pokazuje, jak impuls elektryczny serca „widzi” różnicę napięcia między tymi dwoma kończynami. To jest absolutna podstawa osi elektrycznej serca i ogólnej interpretacji EKG. W praktyce, jeśli np. elektrodę z prawej ręki założysz w złym miejscu albo odwrotnie podłączysz przewody, odprowadzenie I od razu będzie wyglądało dziwnie: załamki P, zespół QRS czy T mogą się odwrócić. Dlatego technicy EKG i pielęgniarki są uczeni, żeby bardzo pilnować prawidłowego rozmieszczenia elektrod kończynowych – bo odprowadzenia I, II, III są bazą do wyliczania osi serca, a także do tworzenia odprowadzeń aVR, aVL i aVF. Moim zdaniem, jeśli ktoś dobrze rozumie dokładnie to jedno odprowadzenie, to dużo łatwiej ogarnia resztę. W dobrych praktykach przyjmuje się, że elektrody kończynowe można zakładać nie tylko na nadgarstkach, ale też wyżej na przedramionach czy nawet na ramionach, byle zachować układ RA–LA–LL (prawa ręka, lewa ręka, lewa noga). Niezależnie od tego, czy elektroda jest trochę wyżej czy niżej, odprowadzenie I zawsze opisuje różnicę potencjałów między prawą a lewą kończyną górną. To też tłumaczy, dlaczego w odprowadzeniu I przy prawidłowym zapisie QRS jest najczęściej dodatni – fala depolaryzacji komór przebiega ogólnie z prawej strony klatki w lewo, więc wektor elektryczny jest skierowany mniej więcej w stronę elektrody dodatniej na lewej ręce. Dobrze jest sobie to wyobrazić na tzw. trójkącie Einthovena: wierzchołki to prawa ręka, lewa ręka, lewa noga, a odprowadzenie I to „górna krawędź” między RA i LA. To nie jest sucha teoria – w codziennej pracy przy EKG pomaga szybko wychwycić np. odwrotne podłączenie elektrod kończynowych, bo wtedy odprowadzenie I będzie kompletnie nielogiczne w stosunku do II i III.
W tym pytaniu bardzo łatwo pomylić poszczególne odprowadzenia kończynowe, zwłaszcza jeśli kojarzy się je tylko z nazwy, a nie z tym, jakie dokładnie elektrody są ze sobą porównywane. Podstawą jest zrozumienie różnicy między odprowadzeniami dwubiegunowymi Einthovena (I, II, III), a odprowadzeniami jednobiegunowymi wzmocnionymi Goldbergera (aVR, aVL, aVF). Dwubiegunowe rejestrują różnicę potencjałów między dwiema kończynami, natomiast wzmocnione – potencjał jednej kończyny względem tzw. elektrody odniesienia złożonej z pozostałych. Odprowadzenie aVL nie mierzy różnicy między prawym i lewym przedramieniem, tylko pokazuje potencjał lewego przedramienia w stosunku do uśrednionego potencjału prawej ręki i lewej nogi. Czyli plus jest na lewej ręce, a minus to połączenie RA + LL. Jeśli ktoś zaznacza aVL jako odpowiedź, to zwykle ma w głowie skojarzenie „L jak left arm” i myśli, że skoro jest lewa ręka, to chodzi o nią. To jest logiczny skrót myślowy, ale niestety nieprecyzyjny, bo w pytaniu wyraźnie jest mowa o różnicy potencjałów między dwoma konkretnymi przedramionami. Podobnie aVR nie spełnia warunku z pytania. To odprowadzenie pokazuje potencjał prawej ręki w stosunku do połączonych LA + LL. A więc znowu mamy konfigurację jednobiegunową, gdzie prawa ręka jest elektrodą dodatnią, a pozostałe dwie kończyny tworzą elektrodę odniesienia. Częsty błąd polega na tym, że ktoś widzi literę R (right arm) i automatycznie zakłada, że to będzie ta „różnica” między prawym i lewym przedramieniem. W praktyce aVR jest odprowadzeniem, które wielu lekarzy trochę lekceważy przy szybkim oglądaniu EKG, ale diagnostycznie bywa bardzo przydatne, choćby przy podejrzeniu zawału ściany tylnej czy zatruć. Odprowadzenie III też nie jest poprawne, bo ono łączy lewą rękę z lewą nogą. Mówiąc technicznie, dodatnia elektroda jest na lewej nodze (LL), a ujemna na lewej ręce (LA). Czyli różnica potencjałów dotyczy kończyny górnej i dolnej po lewej stronie, a prawa ręka w ogóle nie wchodzi tu do gry. Często mylenie odprowadzeń II i III wynika z tego, że oba „idą w dół” w trójkącie Einthovena i studentom miesza się, co z czym jest połączone. Żeby uniknąć tych pomyłek, moim zdaniem warto zapamiętać prosty schemat: I – prawa ręka z lewą ręką, II – prawa ręka z lewą nogą, III – lewa ręka z lewą nogą. Dopiero na tej bazie buduje się odprowadzenia wzmocnione: aVR – patrzy z prawej ręki, aVL – z lewej ręki, aVF – z lewej nogi, ale każde z nich patrzy na serce względem uśrednionego potencjału pozostałych dwóch elektrod. Z punktu widzenia praktyki technika EKG dobra znajomość tej geometrii jest kluczowa, bo pozwala od razu rozpoznać błędne podłączenie przewodów, nielogiczny przebieg zespołów QRS i uniknąć powtarzania badania tylko dlatego, że ktoś pomylił kable.