Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W radioterapii łatwo pomylić urządzenia służące do kształtowania lub modyfikacji wiązki promieniowania z tymi, które mają za zadanie wyłącznie unieruchomić pacjenta. To w praktyce dwa zupełnie różne światy. Filtry klinowe, zarówno klasyczne, jak i tzw. kliny mechaniczne, są elementami toru wiązki w akceleratorze liniowym. Ich funkcją jest zmiana rozkładu dawki w objętości napromienianej, czyli nadanie wiązce określonego „pochylenia” izodoz, żeby dopasować się do kształtu tkanek lub głębokości guza. Klin nie dotyka pacjenta, nie stabilizuje go, nie ogranicza ruchów – jest montowany w głowicy aparatu lub w specjalnym uchwycie i pracuje wyłącznie na poziomie fizyki promieniowania. Podobnie jest z filtrami klinowymi w odpowiedziach, ich rola jest czysto dozymetryczna, a nie pozycjonująca. Bolusy z kolei to materiał tkankopodobny, układany bezpośrednio na skórze pacjenta. Ich cel to „przesunięcie” maksimum dawki bliżej powierzchni, np. przy guzach skóry, bliznach pooperacyjnych czy powierzchownych zmianach w obrębie piersi. Bolus leży na pacjencie, ale jego zadaniem nie jest unieruchomienie, tylko modyfikacja rozkładu dawki w warstwach powierzchownych. Pacjent może się w nim poruszyć praktycznie tak samo, jak bez niego. Stąd w radioterapii nie zalicza się bolusów do systemów unieruchamiających, tylko do akcesoriów dozymetrycznych. Kliny mechaniczne, choć nazwa może mylić, również nie stabilizują ciała pacjenta, a jedynie zmieniają charakterystykę wiązki. Typowy błąd myślowy wynika z tego, że wszystko, co jest dodatkowym „urządzeniem” przy aparacie, traktuje się jako wyposażenie do pacjenta. Tymczasem unieruchomienie to maski, podpórki, materace próżniowe, systemy podciśnieniowe, czasem gipsowe lub żywiczne łoża – krótko mówiąc, to, co fizycznie trzyma pacjenta w ustalonej pozycji. Filtry, kliny i bolusy pracują na dawce, a nie na ruchu chorego. W praktyce klinicznej rozróżnienie tych grup jest kluczowe dla poprawnego planowania i zrozumienia całego procesu napromieniania.