Na zdjęciu widać klasyczną kamerę scyntygraficzną, często nazywaną też gammakamerą, używaną w pracowni medycyny nuklearnej. Charakterystyczny jest duży pierścień z głowicami detekcyjnymi oraz ruchomy stół pacjenta, który wsuwa się w obszar detekcji. W medycynie nuklearnej nie oświetlamy pacjenta z zewnątrz promieniowaniem, tylko wykorzystujemy promieniowanie gamma emitowane z wnętrza ciała po podaniu radiofarmaceutyku. Detektory kamery scyntygraficznej (zwykle kryształ NaI(Tl) i fotopowielacze) rejestrują to promieniowanie i tworzą obraz rozmieszczenia znacznika w narządach. Dzięki temu można ocenić nie tylko anatomię, ale przede wszystkim funkcję – np. perfuzję mięśnia sercowego, czynność tarczycy, perfuzję nerek, metabolizm kości. W praktyce klinicznej wykonuje się takie badania jak scyntygrafia kości, scyntygrafia perfuzyjna płuc, SPECT serca, SPECT mózgu. Moim zdaniem to właśnie jest główna przewaga medycyny nuklearnej nad klasycznym RTG: widzimy fizjologię, a nie tylko kształt narządu. Dobre praktyki wymagają tu m.in. prawidłowego doboru radiofarmaceutyku, kalibracji kolimatorów, kontroli jakości detektorów oraz właściwego pozycjonowania pacjenta, żeby uniknąć artefaktów ruchowych. W nowoczesnych pracowniach często stosuje się systemy hybrydowe SPECT/CT – z zewnątrz wyglądają podobnie, ale oprócz kamery scyntygraficznej mają zintegrowany tomograf komputerowy, co pozwala łączyć informację czynnościową z anatomiczną i dokładniej lokalizować zmiany patologiczne. Zdjęcie w pytaniu pokazuje właśnie typowy układ głowic scyntygraficznych wokół stołu, a nie klasyczny aparat RTG czy akcelerator do radioterapii.
Na fotografii wiele osób na pierwszy rzut oka widzi po prostu „duży aparat z tunelem i stołem”, co łatwo skojarzyć z tomografem, rentgenem albo nawet sprzętem do radioterapii. To dość typowy błąd: ocenianie urządzenia tylko po tym, że ma pierścień i ruchomy stół. W diagnostyce obrazowej trzeba jednak zwracać uwagę na szczegóły konstrukcyjne i przede wszystkim na to, jakie zjawisko fizyczne jest wykorzystywane. Rentgenograf w pracowni RTG emituje promieniowanie z lampy rentgenowskiej na zewnątrz, przez pacjenta, na detektor po przeciwnej stronie. Zazwyczaj ma jedną głowicę z lampą i płaski detektor, a nie symetryczny pierścień z masywnymi głowicami po obu stronach stołu. Do tego w klasycznej pracowni RTG nie podajemy pacjentowi radiofarmaceutyków, tylko regulujemy parametry ekspozycji (kV, mAs, ognisko, projekcje). Radioterapia z kolei wykorzystuje akcelerator liniowy lub aparaty kobaltowe do leczenia, nie do obrazowania funkcjonalnego. Głowica akceleratora jest zawieszona na ramieniu gantry, obraca się wokół pacjenta i ma zupełnie inną geometrię, a w opisie klinicznym mówimy o frakcjach dawki, planie napromieniania, obszarach PTV, CTV, a nie o obrazach scyntygraficznych. Pomyłka z densytometrem rentgenowskim bierze się z tego, że też kojarzy się z kośćmi i promieniowaniem jonizującym. Densytometr jednak jest kompaktowy, dużo mniejszy, służy głównie do badania gęstości mineralnej kości (BMD) i pracuje w pracowni densytometrii lub RTG, a nie w medycynie nuklearnej. W medycynie nuklearnej kluczowe jest podanie radiofarmaceutyku i rejestracja promieniowania emitowanego z wnętrza organizmu za pomocą kamery scyntygraficznej (gammakamery). To właśnie takie urządzenie pokazano na zdjęciu: duże głowice detekcyjne, kolimatory, możliwość wykonywania badań planarnych i SPECT. Z mojego doświadczenia, jeśli zapamiętasz, że w medycynie nuklearnej obraz „pochodzi z pacjenta”, a w RTG czy radioterapii „pada na pacjenta z zewnątrz”, dużo łatwiej będzie Ci odróżniać te aparaty i unikać takich pomyłek w przyszłości.