Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W analogowej rentgenodiagnostyce łatwo wpaść w pułapkę myślenia, że im prostszy film, tym lepsza jakość obrazu i że jakość powinna być zawsze ważniejsza niż wszystko inne. Tymczasem w radiologii obowiązuje zasada ALARA – dawka ma być tak niska, jak to rozsądnie osiągalne, przy zachowaniu wystarczającej jakości diagnostycznej. Stąd wybór materiału światłoczułego nie może być przypadkowy. Zastosowanie filmu bez folii wzmacniającej oznacza, że obraz powstaje głównie dzięki bezpośredniemu działaniu promieniowania X na emulsję. Taki układ ma bardzo dobrą rozdzielczość, ale jego czułość jest niska, więc trzeba użyć dużo większej dawki, żeby uzyskać odpowiednią gęstość optyczną obrazu. To może mieć sens w bardzo specyficznych zastosowaniach, np. niektóre zdjęcia stomatologiczne, ale zupełnie nie pasuje do idei minimalizowania dawki u pacjenta. Podobnie film jednostronnie pokryty emulsją nie rozwiązuje problemu. On faktycznie może poprawiać ostrość krawędzi i zmniejszać rozmycie, bo obraz powstaje tylko po jednej stronie podłoża, ale to dalej nie jest system o wysokiej czułości, jeśli nie współpracuje z odpowiednio dobraną folią wzmacniającą. Często takie filmy stosuje się np. w mammografii analogowej, gdzie liczy się bardzo wysoka rozdzielczość i kontrast drobnych struktur, ale tam z kolei używa się innych, bardziej specyficznych rozwiązań i bardzo precyzyjnie kontroluje dawkę. Folie wolframowo-wapniowe to z kolei rozwiązanie starszej generacji, mniej wydajne niż folie z pierwiastkami ziem rzadkich. Ich widmo emisji światła gorzej pasuje do nowoczesnych emulsji filmowych, przez co efektywność wzmocnienia jest niższa, a tym samym nie osiąga się tak dużego obniżenia dawki. Typowym błędem jest założenie, że „jakakolwiek folia wzmacniająca” wystarczy, żeby dawkę zbić maksymalnie. W praktyce różnice między rodzajami folii są istotne – systemy z ziemiami rzadkimi dają wyższy współczynnik wzmocnienia, co potwierdzają zarówno normy producentów, jak i zalecenia z zakresu ochrony radiologicznej. Z mojego doświadczenia wynika, że jeśli ktoś skupia się tylko na ostrości obrazu, łatwo wybierze film bez folii albo film jednostronny, nie patrząc na dawkę. A w dzisiejszych standardach to właśnie ograniczanie narażenia pacjenta jest punktem wyjścia, a dopiero potem dobiera się resztę parametrów tak, żeby obraz był wystarczająco dobry diagnostycznie, a nie idealny technicznie za wszelką cenę.