Prawidłowo – na scyntygrafii z użyciem znakowanych erytrocytów struktura oznaczona cyfrą 2 to śledziona. W tego typu badaniu podaje się dożylnie erytrocyty znakowane najczęściej technetem-99m (99mTc). Znacznik pozostaje we krwi, dlatego najbardziej uwidaczniają się narządy silnie ukrwione i uczestniczące w filtracji oraz niszczeniu krwinek: serce, wątroba i właśnie śledziona. Śledziona leży anatomicznie w lewym górnym kwadrancie jamy brzusznej, pod przeponą, bocznie i nieco ku tyłowi w stosunku do żołądka. Na obrazie projekcji przedniej wygląda zwykle jak intensywny, owalny obszar gromadzenia znacznika po lewej stronie, poniżej poziomu serca i nieco bocznie od wątroby. Moim zdaniem ważne jest, żeby w praktyce zawsze łączyć położenie narządu z charakterem radiofarmaceutyku: w badaniu RBC nie zobaczymy typowego wydzielania do dróg moczowych jak w scyntygrafii nerek, tylko rozkład w obrębie układu krążenia i narządów krwiotwórczych. W diagnostyce klinicznej tę technikę wykorzystuje się m.in. do oceny ektopowej śledziony, tzw. „splenosis”, do różnicowania ognisk w obrębie jamy brzusznej oraz do oceny funkcji śledziony po urazach czy w chorobach hematologicznych. Dobrą praktyką jest zawsze porównywanie intensywności wychwytu w śledzionie z wątrobą – śledziona w tym badaniu powinna być co najmniej tak samo, a często nawet bardziej intensywna. W pracowni medycyny nuklearnej przy ocenie takich obrazów technik musi zwracać uwagę na poprawne ułożenie pacjenta, centralizację pola widzenia gammakamery i prawidłowe oznaczenie stron ciała, bo pomylenie lewej z prawą od razu prowadziłoby do błędnej identyfikacji śledziony i innych narządów.
W scyntygrafii z użyciem znakowanych erytrocytów kluczowe jest zrozumienie, jak rozkłada się radiofarmaceutyk w organizmie. Erytrocyty pozostają w łożysku naczyniowym, dlatego najbardziej uwidaczniają się struktury o dużym przepływie krwi i narządy zaangażowane w filtrację oraz degradację krwinek czerwonych. To podstawowa przesłanka, która pomaga odróżnić widoczne ogniska gromadzenia od siebie i uniknąć pomyłek. Serce w takim badaniu jest położone najwyżej z wymienionych odpowiedzi – w śródpiersiu, centralnie, lekko po lewej stronie. Na obrazie RBC wygląda jak intensywny, nieregularny obszar w klatce piersiowej, a nie w typowej lokalizacji śledziony w górnym lewym kwadrancie jamy brzusznej. Błędne przypisanie numeru 2 do serca zwykle wynika z myślenia: „najbardziej świeci – to pewnie serce”, bez uwzględnienia anatomicznej wysokości i położenia względem przepony. Nerki natomiast są słabo lub wręcz wcale widoczne w klasycznej scyntygrafii znakowanymi erytrocytami, bo radiofarmaceutyk nie jest aktywnie wydalany przez układ moczowy, tylko krąży z krwią. Wyraźne nerki obserwuje się w zupełnie innych badaniach: np. scyntygrafii nerek z DTPA lub MAG3, gdzie znacznik jest filtrowany i wydalany. Jeżeli ktoś widzi dwa symetryczne ogniska w okolicy lędźwiowej i interpretuje je jako nerki na RBC, to najczęściej jest to efekt mylenia modalności obrazowania albo patrzenia na inne badanie. Wątroba w scyntygrafii erytrocytowej rzeczywiście świeci intensywnie, ale zajmuje duży obszar w prawym górnym kwadrancie jamy brzusznej, sięgając bardziej na prawo od linii pośrodkowej ciała. Jest położona wyżej i bardziej centralnie niż śledziona, a jej kształt jest rozlany, nieregularny, obejmujący dużą część prawej strony. Typowym błędem jest utożsamianie każdego dużego, jasnego obszaru w górnej części jamy brzusznej z wątrobą, bez sprawdzenia, czy znajduje się on po właściwej stronie i czy odpowiada typowemu zarysowi narządu. Śledziona leży anatomicznie po lewej stronie, bardziej bocznie i nieco poniżej wątroby, w sąsiedztwie dolnego bieguna płuca lewego i przepony. Na obrazach RBC ma zwykle mniejszy, bardziej owalny zarys niż wątroba, ale często jest równie intensywna lub nawet bardziej intensywna w wychwycie. Jej prawidłowa identyfikacja wymaga powiązania trzech rzeczy: znajomości anatomii topograficznej, rozumienia mechanizmu działania radiofarmaceutyku oraz umiejętności orientacji w projekcjach gammakamery (przód, tył, lewa, prawa). Z mojego doświadczenia największy problem sprawia właśnie mieszanie tego badania z innymi scyntygrafiami: nerkową czy wątrobowo-żółciową. Dlatego dobrą praktyką jest zawsze przed interpretacją zadać sobie dwa pytania: jaki radiofarmaceutyk podano i jaki jest jego fizjologiczny los w organizmie. Dopiero potem ma sens szukanie, który narząd jest który na obrazie. Wtedy wybór śledziony jako struktury oznaczonej numerem 2 staje się dużo bardziej oczywisty.
