Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W radioterapii onkologicznej podobne nazwy obszarów potrafią być mylące, bo wszystkie brzmią dość technicznie, a jednak znaczą coś innego. Obszar guza to głównie odpowiednik GTV, czyli makroskopowo widoczna masa nowotworowa w badaniach obrazowych lub w badaniu fizykalnym. GTV nie uwzględnia mikroskopowego naciekania ani marginesów bezpieczeństwa, a tym bardziej nie bierze pod uwagę błędów ustawienia pacjenta i niepewności geometrycznych. Gdyby planować napromienianie tylko na „obszar guza”, bardzo łatwo byłoby niedoleczyć choroby w obrębie komórek nowotworowych rozsianych kilka milimetrów lub centymetr od widocznej zmiany. Kliniczny obszar napromieniania, czyli CTV, jest krokiem dalej – obejmuje guz plus strefę potencjalnego zajęcia mikroskopowego. To ważne pojęcie, stosowane w wytycznych ICRU i w praktyce lekarzy radioterapeutów, ale nadal nie jest to PTV. CTV nadal nie uwzględnia wszystkich niepewności związanych z codziennym ustawieniem pacjenta na aparacie, jego ruchami oddechowymi czy zmianami ułożenia narządów z dnia na dzień. Z mojego doświadczenia właśnie tu pojawia się typowy błąd myślowy: skoro CTV to „kliniczny obszar napromieniania”, wielu osobom wydaje się, że jest to to samo co „obszar leczony”. Tymczasem obszar leczony, rozumiany praktycznie jako obszar, który w rzeczywistości dostaje zaplanowaną dawkę, to jest PTV – zaplanowany obszar napromieniania. To PTV powstaje z CTV przez dodanie marginesów technicznych i geometrycznych. Odpowiedź „obszar leczony” jest też zbyt ogólna i nie odpowiada żadnemu standardowemu, zdefiniowanemu skrótowi w systemie ICRU. W profesjonalnym planowaniu radioterapii trzeba precyzyjnie rozróżniać te pojęcia: GTV – guz, CTV – kliniczny obszar obejmujący potencjalne mikroskopowe szerzenie, PTV – obszar zaplanowany do pokrycia dawką z uwzględnieniem niepewności. Tylko wtedy można sensownie ocenić rozkład dawki, krzywe DVH i spełnić wymagania protokołów klinicznych. Mylenie PTV z GTV albo z „obszarem leczonym” prowadzi do błędnej interpretacji planu i może skutkować albo niedostatecznym pokryciem nowotworu, albo nadmiernym napromienianiem zdrowych tkanek.