Prawidłowa odpowiedź to 99mTc, bo jest to podstawowy radioizotop stosowany w medycynie nuklearnej do badań scyntygraficznych, w tym do scyntygrafii perfuzyjnej mózgu. Technet-99m ma kilka bardzo wygodnych cech fizycznych: emituje promieniowanie gamma o energii ok. 140 keV, które jest idealne dla gammakamery, ma krótki okres półtrwania (ok. 6 godzin), dzięki czemu dawka pochłonięta przez pacjenta jest relatywnie niska, a jednocześnie jest czas na wykonanie badania. Z mojego doświadczenia to jest taki „koń roboczy” medycyny nuklearnej – używa się go w sercu, kościach, tarczycy, nerkach i właśnie w mózgu. W scyntygrafii perfuzyjnej mózgu 99mTc podaje się w postaci odpowiedniego radiofarmaceutyku, najczęściej związków takich jak HMPAO czy ECD. Są to lipofilne kompleksy, które przechodzą przez barierę krew–mózg i zatrzymują się w tkance mózgowej proporcjonalnie do przepływu krwi. Dzięki temu na obrazie z gammakamery widzimy rozkład perfuzji, czyli w praktyce które obszary mózgu są dobrze ukrwione, a które słabiej. Ma to ogromne znaczenie np. w diagnostyce padaczki ogniskowej, zmian niedokrwiennych, otępień, a także w ocenie skutków urazów czaszkowo–mózgowych. W nowoczesnych pracowniach badania te wykonuje się zwykle w technice SPECT, często łączonej z CT (SPECT/CT), co pozwala na lepszą lokalizację ognisk patologicznych. Standardem dobrej praktyki jest dobór jak najmniejszej aktywności 99mTc, która nadal zapewnia dobrą jakość obrazu, oraz dokładne przygotowanie radiofarmaceutyku zgodnie z procedurami jakościowymi (GMP, kontrola radiochemicznej czystości). Warto też pamiętać, że dzięki właściwościom 99mTc możliwe jest stosunkowo bezpieczne wykonywanie badań nawet u pacjentów wymagających powtórnych ocen perfuzji. Moim zdaniem znajomość roli technetu-99m w perfuzji mózgu to absolutna podstawa dla każdego technika medycyny nuklearnej.
W scyntygrafii perfuzyjnej mózgu kluczowa jest możliwość uzyskania obrazu rozkładu przepływu krwi w tkance mózgowej z dobrą rozdzielczością przestrzenną i przy jak najmniejszym obciążeniu pacjenta promieniowaniem. Typowy błąd polega na kojarzeniu każdego jodu z medycyną nuklearną i automatycznym zakładaniu, że skoro jod jest radioaktywny, to nadaje się do każdego badania. To niestety tak nie działa. Izotop 123I rzeczywiście jest bardzo ważny, ale głównie w badaniach tarczycy, receptorowych badaniach mózgu (np. SPECT receptorów dopaminergicznych), czy w wybranych badaniach kardiologicznych. Ma inne właściwości fizyczne i biologiczne niż 99mTc, a w klasycznej scyntygrafii perfuzyjnej mózgu wykorzystuje się przede wszystkim lipofilne kompleksy technetu, które przechodzą przez barierę krew–mózg i utrwalają się proporcjonalnie do perfuzji. Używanie 123I do typowej oceny przepływu mózgowego nie jest standardem, bo są po prostu lepsze, sprawdzone radiofarmaceutyki na bazie 99mTc. Izotop 131I to jeszcze częstsze źródło pomyłek. Kojarzy się z radiojodem stosowanym w leczeniu nadczynności tarczycy i raka tarczycy oraz w scyntygrafii tarczycy, dlatego niektórzy myślą, że „skoro jod pokazuje tarczycę, to może i mózg”. 131I emituje jednak nie tylko promieniowanie gamma, ale też beta, co wiąże się z większą dawką dla tkanek. Ma długi okres półtrwania (ok. 8 dni), przez co zupełnie nie nadaje się do rutynowych badań perfuzyjnych mózgu, gdzie chcemy krótkiego czasu półtrwania i niskiej dawki. Używanie 131I do obrazowania mózgu byłoby po prostu niezgodne z zasadą ALARA i aktualnymi standardami medycyny nuklearnej. Z kolei 94mTc wygląda pozornie kusząco, bo to też technet, ale w praktyce w rutynowej medycynie nuklearnej się go nie stosuje. To raczej egzotyczny izotop, o parametrach fizycznych nieprzystających do typowych gammakamer używanych w pracowniach. Podstawowym izotopem technetu do badań scyntygraficznych jest właśnie 99mTc, generowany z generatora 99Mo/99mTc, który jest standardem wyposażenia. Właśnie dostępność, energia promieniowania, czas półtrwania i dobrze opracowane radiofarmaceutyki powodują, że inne izotopy technetu praktycznie nie wchodzą w grę w codziennej praktyce. Moim zdaniem najważniejsze jest zapamiętać, że wybór radioizotopu nigdy nie jest przypadkowy. Musi pasować do konkretnego narządu, mechanizmu wychwytu i możliwości aparatury. W perfuzyjnej scyntygrafii mózgu tę rolę najlepiej spełnia 99mTc w odpowiednich związkach, a nie jodowe czy rzadko używane izotopy technetu. To też pokazuje, jak ważne jest rozumienie fizyki i biochemii radiofarmaceutyków, a nie tylko „kojarzenie nazw” z listy.