Prawidłowo wskazany radioizotop to 99mTc, czyli technet-99m. To jest podstawowy znacznik stosowany w scyntygrafii kości praktycznie na całym świecie. W badaniu nie podaje się „gołego” technetu, tylko radiofarmaceutyk – najczęściej 99mTc-MDP lub 99mTc-HDP, czyli związki fosfonianowe, które mają duże powinowactwo do tkanki kostnej, szczególnie tam, gdzie jest wzmożony metabolizm i przebudowa kości. Dzięki temu ogniska zwiększonej aktywności, np. przerzuty nowotworowe, świeże złamania, zapalenia kości, bardzo wyraźnie wychwytują znacznik i dobrze się odcinają na obrazie z gammakamery. 99mTc ma kilka cech, które z praktycznego punktu widzenia są idealne: emituje promieniowanie gamma o energii ok. 140 keV – bardzo dobrze rejestrowane przez gammakamerę, a jednocześnie stosunkowo bezpieczne dla pacjenta; ma krótki okres półtrwania (ok. 6 godzin), co ogranicza dawkę pochłoniętą; można go wygodnie pozyskiwać z generatora 99Mo/99mTc w pracowni medycyny nuklearnej. W standardach pracowni medycyny nuklearnej scyntygrafia kości z 99mTc jest jednym z badań „podstawowych” – wykonuje się ją m.in. u pacjentów onkologicznych w poszukiwaniu przerzutów do kości, przy podejrzeniu jałowej martwicy, w ocenie endoprotez, a także przy niewyjaśnionych bólach kostnych. Moim zdaniem warto zapamiętać prostą zasadę: „kości = 99mTc z fosfonianem”, bo to pojawia się często i w praktyce klinicznej, i na egzaminach. Inne izotopy z listy mają swoje zastosowania, ale nie są standardem do scyntygrafii kości.
W scyntygrafii kości kluczowe jest dobranie radioizotopu, który dobrze pokazuje metabolizm tkanki kostnej, a jednocześnie ma parametry fizyczne odpowiednie do pracy z gammakamerą. Typowym błędem jest kojarzenie dowolnego popularnego radioizotopu z każdym badaniem scyntygraficznym – bo „skoro to medycyna nuklearna, to pewnie wszystko jedno”. Niestety, tak to nie działa. Każdy izotop ma swoją specyfikę biologiczną i fizyczną, więc jest przypisany do konkretnych badań. Galu-67 używa się głównie do oceny procesów zapalnych i niektórych chłoniaków, dawniej był szerzej stosowany np. w diagnostyce chorób nowotworowych klatki piersiowej. Ma inny mechanizm wychwytu, nie jest znakowany z fosfonianami kości, przez co nie daje tak selektywnego obrazu metabolizmu kostnego jak znaczniki technetowe. Dlatego do rutynowej scyntygrafii kości jest po prostu niepraktyczny i niezalecany w aktualnych standardach. Tali-201 kojarzy się przede wszystkim z perfuzyjną scyntygrafią mięśnia sercowego. Ten izotop zachowuje się biologicznie podobnie do potasu i gromadzi się w żywych kardiomiocytach, pokazując ukrwienie serca. Użycie go do kości nie miałoby sensu, bo nie ma naturalnego mechanizmu selektywnego wychwytu w tkance kostnej. To jest dobry przykład, że sama „popularność” izotopu nie oznacza, że nadaje się do każdego narządu. Jod-123 to z kolei klasyka w badaniach tarczycy (scyntygrafia tarczycy, ocena wola, guzków, funkcji gruczołu), ewentualnie w niektórych badaniach receptorowych w OUN. Wykorzystuje się naturalną fizjologię jodu – jego wychwyt przez komórki pęcherzykowe tarczycy. Kość nie ma takich mechanizmów, więc jod-123 nie dałby obrazu metabolizmu kostnego. Typowy błąd myślowy przy tym pytaniu polega na tym, że zdający koncentruje się na rozpoznaniu znanych symboli (Ga, Tl, I) zamiast skojarzyć: „kości = fosfoniany = technet-99m”. W nowoczesnych pracowniach medycyny nuklearnej to właśnie 99mTc związany z odpowiednim nośnikiem fosfonianowym jest złotym standardem w scyntygrafii kości, zarówno jedno-, jak i trójfazowej. Warto więc łączyć konkretny izotop z typowym narządem lub typem badania, a nie traktować wszystkich radioizotopów jako zamiennych.