Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W tym zadaniu łatwo się złapać na skojarzeniach typu: im więcej ołowiu, tym lepiej, albo że każda osłona ołowiowa jest zawsze dobra. W radiologii tak to niestety nie działa. Kluczowa zasada brzmi: chronimy narządy krytyczne, ale nie kosztem jakości diagnostycznej zdjęcia. Osłony na gonady są bardzo ważne, ale głównie przy badaniach miednicy, stawów biodrowych, kręgosłupa lędźwiowego czy okolicy brzucha, kiedy wiązka promieniowania realnie przechodzi przez okolice narządów rozrodczych. Podczas zdjęcia bocznego kręgosłupa szyjnego pole napromieniania jest wysoko, a gonady znajdują się daleko poza główną wiązką, więc klasyczna osłona na gonady nie jest tu najbardziej optymalnym, priorytetowym wyborem. Jeszcze częściej pojawia się odruch, żeby od razu sięgać po pełny fartuch ołowiowy. Tyle że pełny fartuch, zwłaszcza źle ułożony, może częściowo zachodzić na obszar szyi, barku czy górnej części klatki piersiowej, co prowadzi do zasłonięcia struktur anatomicznych i konieczności powtarzania ekspozycji. Z mojego doświadczenia to bardzo typowy błąd: chęć „nadmiernej” ochrony kończy się paradoksalnie wyższą dawką, bo badanie trzeba robić jeszcze raz. Osobnym problemem jest osłona na tarczycę. Intuicyjnie wydaje się, że skoro badamy szyję, to tarczycę trzeba koniecznie osłonić. W projekcji bocznej kręgosłupa szyjnego tarczyca leży dokładnie w obszarze zainteresowania, a kołnierz ołowiowy zakryłby istotną część struktur szyjnych, w tym zarysy kręgów, łuków i przestrzeni międzykręgowych. W efekcie zdjęcie stałoby się niediagnostyczne. Dlatego w wytycznych ochrony radiologicznej wyraźnie podkreśla się, że osłona tarczycy nie powinna być stosowana, jeśli zasłania badany obszar. Typowy błąd myślowy polega na traktowaniu wszystkich osłon jednakowo, bez analizy geometrii wiązki i położenia narządów. Właściwe postępowanie polega na takim doborze ochrony, by osłonić narządy położone poniżej pola ekspozycji – i tu najlepiej sprawdza się półfartuch ołowiowy, który chroni jamę brzuszną i miednicę, pozostawiając odcinek szyjny w pełni widoczny.