Prawidłowo rozpoznano ułożenie do projekcji dłoniowo‑grzbietowej kciuka. Na zdjęciu widać, że pacjent ma dłoń ułożoną na detektorze (kaseta / płyta obrazowa) powierzchnią dłoniową do dołu, czyli w stronę lampy rentgenowskiej, a promień centralny pada z kierunku dłoniowego na grzbiet ręki. To właśnie jest klasyczna projekcja dłoniowo‑grzbietowa (PA) dla kciuka. W standardach radiologicznych (również w opisach projekcji wg praktyki szpitalnej i podręczników techniki obrazowania kończyn) przy badaniu kciuka najczęściej wykonuje się dwie podstawowe projekcje: dłoniowo‑grzbietową oraz boczną. Projekcja dłoniowo‑grzbietowa pozwala dobrze ocenić stawy międzypaliczkowe, śródręczno‑paliczkowy, trzeszczki oraz ustawienie kości kciuka względem I kości śródręcza i nadgarstka. Moim zdaniem to jest taka „projekcja wyjściowa” – daje ogólny przegląd osi kciuka i porównywalność badań w czasie. W praktyce technik musi zwrócić uwagę na prawidłową rotację: paznokieć kciuka powinien być w przybliżeniu w płaszczyźnie kasety, bez nadmiernej pronacji czy supinacji, tak żeby nie nakładały się struktury. Częstym patentem jest lekkie odwiedzenie kciuka od pozostałych palców, co też widać na zdjęciu – chodzi o to, żeby wyizolować kości kciuka i uniknąć nałożenia cieni II promienia dłoni. Takie pozycjonowanie stosuje się rutynowo przy urazach (podejrzenie złamania podstawy kciuka, np. Bennetta), przy zmianach zwyrodnieniowych stawu CMC I, a także przy kontroli zrostu po zaopatrzeniu operacyjnym. W dobrze wykonanej projekcji dłoniowo‑grzbietowej możliwa jest też ocena osi obciążenia, co ma znaczenie np. u osób pracujących fizycznie lub sportowców, gdzie biomechanika kciuka jest kluczowa.
Na zdjęciu łatwo się pomylić, bo widzimy całą dłoń i odruchowo część osób myśli o kościach śródręcza albo o projekcji bocznej, skoro ręka jest lekko obrócona i dodatkowo przykryta osłoną. Kluczowa rzecz to jednak kierunek padania promieniowania i to, która powierzchnia kciuka przylega do detektora. W tej sytuacji to powierzchnia dłoniowa ręki i kciuka spoczywa na kasecie, a promień centralny przechodzi od strony dłoniowej w kierunku grzbietu, co definiuje projekcję dłoniowo‑grzbietową kciuka. Projekcja boczna kciuka wygląda inaczej: kciuk jest ustawiony bokiem do kasety, paznokieć w zasadzie powinien być w płaszczyźnie pionowej, a na obrazie widzimy zarys jedynie jednej warstwy kości, bez podwójnych zarysów. W bocznej projekcji paliczków i kości śródręcza dąży się do perfekcyjnego nałożenia trzonów, co osiąga się przez odpowiednią rotację całej ręki lub samego kciuka. Tutaj tego nie ma – kciuk jest wyraźnie bardziej „na płasko” niż „na bok”. Błędne wskazanie projekcji bocznej kości śródręcza wynika często z tego, że uczący się patrzy na całą rękę, a nie na strukturę, o którą pyta zadanie. W diagnostyce obrazowej zawsze najpierw identyfikujemy region zainteresowania: w tym pytaniu jest nim kciuk, a nie śródręcze jako całość. Z kolei określenia grzbietowo‑dłoniowe i dłoniowo‑grzbietowe opisują kierunek wiązki, a nie to, co się komuś „wydaje bardziej z przodu”. W projekcji grzbietowo‑dłoniowej (AP) to grzbiet ręki leżałby na detektorze, a dłoń byłaby skierowana do lampy, czyli odwrotnie niż na tej ilustracji. Typowym błędem myślowym przy takich zadaniach jest ignorowanie tych definicji i sugerowanie się samym ustawieniem przedramienia lub obecnością osłony ołowianej. Tymczasem standardy pozycjonowania w RTG jasno mówią: nazwa projekcji wynika z kierunku przejścia promieniowania przez badaną część ciała. Dopiero jak się to dobrze utrwali, rozpoznawanie projekcji staje się dużo prostsze i bardziej intuicyjne.