Prawidłowo wskazano obraz 2, ponieważ to właśnie na nim widać patologiczną zmianę w obrębie węzłów chłonnych pachowych. W górnej części projekcji bocznej sutka widoczna jest dobrze odgraniczona, silnie zacieniona struktura o charakterze powiększonego węzła chłonnego z cechami patologii. W mammografii węzły chłonne pachowe zwykle mają kształt fasolki, z widocznym przejaśnieniem odpowiadającym wnęce tłuszczowej. W przypadku zajęcia nowotworowego (np. przerzut raka piersi) dochodzi do powiększenia węzła, zatarcia wnęki tłuszczowej, nieregularnych zarysów, a czasem do zwapnień. Na obrazie 2 właśnie taki patologiczny węzeł jest widoczny – poza zasadniczym gruczołem sutkowym, w typowej lokalizacji pachowej. Z mojego doświadczenia to jeden z częstszych elementów, które mniej wprawne oko łatwo ignoruje, bo skupia się tylko na samym gruczole piersiowym, a nie na „obrzeżach” obrazu. Standardem opisu mammografii (zgodnie z BI-RADS) jest jednak systematyczne ocenianie nie tylko tkanki gruczołowej i skóry, ale również dołu pachowego i obecnych tam węzłów. W praktyce technika obrazowania też ma znaczenie: prawidłowo wykonana projekcja MLO (skośna przyśrodkowo‑boczna) powinna obejmować szczyt pachy, tak aby radiolog mógł ocenić węzły chłonne. Dlatego u technika elektroradiologii bardzo ważne jest nawykowe „dopilnowanie” głębokiego ujęcia pachy – dokładnie tak, jak na tym przykładzie. W codziennej pracy przekłada się to bezpośrednio na lepsze wykrywanie zaawansowania choroby nowotworowej i precyzyjniejsze planowanie leczenia chirurgicznego czy onkologicznego.
W tym zadaniu łatwo skupić się wyłącznie na samych zmianach w obrębie gruczołu sutkowego i przez to przeoczyć węzły chłonne pachowe, które są kluczowe dla oceny zaawansowania raka piersi. Na obrazach 1, 3 i 4 widoczne są różne typy patologii piersi, ale nie są to zmiany w węzłach chłonnych. Na pierwszym obrazie dominuje obraz liczych drobnych mikrozwapnień rozsianych w obrębie tkanki gruczołowej. Taki obraz sugeruje raczej proces wewnątrzprzewodowy lub rozległą zmianę w samym miąższu piersi, a nie węzły pachowe. Typowy błąd myślowy polega tu na utożsamianiu „im więcej zwapnień, tym większa patologia” i automatycznym przypisywaniu ich węzłom, co nie jest prawdą – lokalizacja względem anatomicznych granic piersi jest kluczowa. Na trzecim obrazie widoczny jest guzek w obrębie piersi oraz dodatkowa, dobrze odgraniczona zmiana w dolnej części obrazu, o wyglądzie sugerującym raczej łagodny guzek w tkance sutka niż węzeł pachowy. Węzły chłonne pachowe powinny znajdować się wyżej i bardziej bocznie, przy zarysie ściany klatki piersiowej, a nie w typowej strefie projekcji gruczołu. Często myli się takie struktury, bo na pierwszy rzut oka wyglądają jak „kuliste cienie” i intuicyjnie kojarzą się z węzłami, ale dokładniejsza analiza położenia i kontekstu anatomicznego szybko to prostuje. Na czwartym obrazie natomiast widoczne są podłużne, bardzo silnie wysycone cienie odpowiadające klipsom chirurgicznym lub innym materiałom metalicznym po zabiegu operacyjnym. To nie są ani guzy, ani węzły chłonne – to artefakty związane z wcześniejszym leczeniem, np. mastektomią czy biopsją. Z mojego punktu widzenia główny problem przy takich pytaniach polega na braku nawyku systematycznej oceny całego pola obrazowania: miąższ piersi, skóra, brodawka, tkanka podskórna, a na końcu dół pachowy i węzły. Jeśli pominie się ten ostatni krok, łatwo wybiera się obraz z najbardziej „spektakularną” zmianą w piersi, zamiast tego, który rzeczywiście pokazuje patologię węzłową. W praktyce klinicznej takie pomyłki mogłyby prowadzić do niedoszacowania stopnia zaawansowania nowotworu, dlatego w szkoleniu radiologicznym tak mocno podkreśla się znaczenie prawidłowego pozycjonowania projekcji MLO i obowiązkowej oceny pachy.