Prawidłowo wskazany jest zapis 3, ponieważ właśnie tam widać klasyczną falę Pardee’go, czyli uniesienie odcinka ST z zachowaną, wyraźnie wysmukloną falą T, tworzącą taki jakby jednolity „kopiec” nad linią izoelektryczną. W ostrym zawale STEMI, zgodnie z wytycznymi ESC i PTK, szukamy uniesienia ST ≥1–2 mm w dwóch sąsiednich odprowadzeniach, o charakterystycznym kształcie: odcinek ST przechodzi płynnie z załamka R, bez wyraźnego punktu J, a całość przypomina właśnie falę Pardee’go. Na zapisie 3 dokładnie to widać – segment ST jest wyniesiony, wypukły do góry, a załamek T jest dodatni i niejako „przyklejony” do ST. To jest obraz świeżego, rozległego uszkodzenia mięśnia sercowego w fazie ostrej. W praktyce klinicznej rozpoznanie takiego uniesienia ST wymaga natychmiastowej reakcji: kwalifikacji do pierwotnej angioplastyki wieńcowej (PCI) lub, gdy to niemożliwe, do trombolizy. W pracowni, na SOR-ze czy nawet w ZRM, technik i ratownik powinni automatycznie kojarzyć falę Pardee’go z ostrym zawałem z uniesieniem ST. Moim zdaniem warto sobie wpoić prostą zasadę: jeśli widzisz ładny, gładki „garb” ST-T ponad izolinią w odpowiednich odprowadzeniach, u pacjenta z bólem w klatce, to traktujesz to jak STEMI, dopóki koronarografia nie udowodni czegoś innego. Ten wzorzec trzeba umieć odróżnić od wczesnej repolaryzacji, przerostu komór czy zmian w przebiegu zapalenia osierdzia, gdzie kształt i kontekst kliniczny są inne. Im częściej oglądasz takie EKG, tym szybciej i pewniej rozpoznasz falę Pardee’go w realnej sytuacji na dyżurze.
Na przedstawionych zapisach łatwo się pomylić, bo wszystkie pokazują jakieś odchylenia od typowego, książkowego EKG, ale tylko zapis 3 spełnia kryteria fali Pardee’go, czyli uniesienia odcinka ST typowego dla ostrego zawału z uniesieniem ST. W innych zapisach widzimy zmiany, które mogą sugerować różne stany – od przerostów, przez zaburzenia przewodzenia, aż po nieswoiste zaburzenia repolaryzacji – ale nie mają one klasycznego, ciągłego, kopulastego uniesienia ST z gładkim przejściem w dodatnią falę T. Typowym błędem jest utożsamianie każdego wyższego załamka R lub poszerzonego zespołu QRS z falą Pardee’go. Fala Pardee’go nie dotyczy zespołu QRS, tylko odcinka ST i kształtu całego kompleksu ST–T. Często też myli się ją z tzw. wczesną repolaryzacją, gdzie ST jest uniesiony, ale zwykle w odprowadzeniach przedsercowych u młodych osób, z wyraźnym punktem J i raczej wklęsłym do góry kształtem. W zawale ST-elevated uniesienie jest zwykle bardziej kopulaste, wypukłe, powiązane z objawami klinicznymi (ból zamostkowy, duszność, poty) i często towarzyszą mu inne cechy, np. załamki Q w późniejszej fazie czy zmiany lustrzane w przeciwległych odprowadzeniach. Z mojego doświadczenia dużym problemem jest też skupianie się tylko na jednym odprowadzeniu. Standardem jest ocena uniesienia ST w co najmniej dwóch sąsiednich odprowadzeniach – dopiero wtedy mówimy o obrazie zawału STEMI. W pozostałych zapisach z pytania brakuje tego typowego, równomiernego, kopulastego uniesienia ST, przez co nie spełniają one kryteriów fali Pardee’go, mimo że na pierwszy rzut oka „coś tam jest nie tak”. W praktyce warto więc nie tylko patrzeć na wysokość ST, ale też na jego kształt, kontekst kliniczny i rozmieszczenie zmian w różnych odprowadzeniach.