Na zaznaczonym obrazie MR w projekcji strzałkowej widać typowy obraz przepukliny krążka międzykręgowego na poziomie L4–L5. Strzałka pokazuje ogniskowe uwypuklenie materiału jądra miażdżystego poza granice prawidłowego zarysu krążka, w kierunku kanału kręgowego. W MR wygląda to jak ognisko o sygnale zbliżonym do krążka, ciągłe z dyskiem, które wchodzi do kanału i modeluje worek oponowy lub korzenie ogona końskiego. To właśnie odróżnia przepuklinę od osteofitu – osteofit jest zbudowany z tkanki kostnej, ma ostry, twardy zarys, wychodzi z krawędzi trzonu, a nie z obwodu krążka. Na tym zdjęciu kształt zmiany jest „miękki”, półkolisty, typowo dyskowy. Poziom L4–L5 rozpoznajemy po liczeniu trzonów od góry (L1 nad stożkiem rdzeniowym) i po położeniu względem kości krzyżowej – segment nad L5–S1. W praktyce klinicznej taka przepuklina L4–L5 bardzo często odpowiada za bóle krzyża z promieniowaniem do kończyny dolnej w przebiegu ucisku korzenia L5. Standardem jest opisanie w badaniu MR: poziomu, typu przepukliny (protruzja, ekstruzja, sekwestr), stopnia zwężenia kanału i otworów międzykręgowych. Moim zdaniem warto od razu w głowie kojarzyć obraz z objawami pacjenta, bo to potem ułatwia rozmowę z lekarzem prowadzącym i udział w planowaniu leczenia – od fizjoterapii, przez blokady, aż po ewentualny zabieg neurochirurgiczny. Dobra praktyka w diagnostyce obrazowej kręgosłupa to zawsze: poprawne zidentyfikowanie poziomu, ocena wysokości i sygnału krążków, kształtu tylnej krawędzi dysku oraz relacji do worka oponowego i korzeni nerwowych – tutaj wszystkie te elementy wskazują jednoznacznie na przepuklinę krążka na poziomie L4–L5.
Na tym obrazie MR strzałka nie wskazuje zmian kostnych, tylko patologię krążka międzykręgowego, dlatego odpowiedzi sugerujące osteofit są merytorycznie chybione. Osteofit to narośl kostna wychodząca z krawędzi trzonu kręgu, najczęściej o ostrym, dziobowatym zarysie, który w rezonansie ma sygnał typowy dla kości korowej i gąbczastej. Na przedstawionym badaniu widać natomiast ogniskowe uwypuklenie struktury o sygnale identycznym jak pozostała część krążka, zlokalizowane na jego tylno-dolnym obwodzie, wnikające do kanału kręgowego i modelujące worek oponowy. To jest klasyczny obraz przepukliny dysku, a nie osteofitozy. Częsty błąd w interpretacji polega na wrzucaniu „wszystkiego co wystaje do kanału” do jednego worka i nazywaniu tego osteofitem. W diagnostyce obrazowej trzeba najpierw zadać sobie pytanie: czy zmiana wychodzi z trzonu (kość), czy z przestrzeni międzykręgowej (dysk). Tu wyraźnie widać, że punkt wyjścia to krążek międzykręgowy. Druga kwestia to prawidłowe rozpoznanie poziomu. Mylenie L2–L3 z L4–L5 wynika zwykle z niedokładnego liczenia trzonów od góry albo od kości krzyżowej. Standardem jest liczenie od L1, który leży bezpośrednio pod ostatnim kręgiem piersiowym z żebrami, oraz uwzględnianie położenia względem kości krzyżowej – L5 styka się z S1. Na obrazie widać, że przepuklina leży bezpośrednio nad segmentem L5–S1, a więc jest to poziom L4–L5, a nie L2–L3. Kolejny typowy błąd to mylenie wypukliny krążka (diffuse bulging) z ogniskową przepukliną – tutaj zarys jest wyraźnie ogniskowy, a tylna krawędź dysku nie jest równomiernie pogrubiała na całym obwodzie. W praktyce klinicznej takie pomyłki mogą prowadzić do złego skorelowania objawów z badaniem obrazowym, a nawet do zaplanowania niewłaściwego poziomu zabiegu. Dlatego w dobrych praktykach opisowych zawsze podkreśla się konieczność: poprawnej identyfikacji poziomu, rozróżnienia zmian kostnych od dyskowych oraz precyzyjnego określenia typu i kierunku przepukliny.