Prawidłowa odpowiedź „poniżej zatok szczękowych” wynika z zasad pozycjonowania czaszki przy zdjęciu zatok w projekcji PA (często opisywanej jako PA Waters lub podobna modyfikacja). Przy prawidłowo ułożonym pacjencie promień centralny przechodzi przez potylicę i nos, a głowa jest tak pochylona, żeby piramidy kości skroniowych zostały „wyprowadzone” z rzutu zatok szczękowych. Dzięki temu górny zarys piramid kości skroniowych rzutuje się poniżej dolnej granicy zatok szczękowych, czyli nie nachodzi na ich światło. To jest kluczowy element oceny jakości zdjęcia – jeżeli piramidy zachodzą na zatoki, badanie jest po prostu źle wykonane i interpretacja może być mocno utrudniona. W praktyce technik sprawdza na monitorze, czy zatoki szczękowe są całkowicie przejaśnione (lub wypełnione patologią), a struktury kostne podstawy czaszki, zwłaszcza piramidy, są odsunięte w dół. Moim zdaniem warto kojarzyć to z prostym obrazem: zatoki mają być „czyste w kadrze”, a piramidy „schowane” poniżej nich. W podręcznikach z techniki radiologicznej podkreśla się też, że taki układ pozwala na lepszą ocenę poziomów płynu, zgrubień śluzówki, polipów i innych zmian zapalnych w zatokach szczękowych. W codziennej pracy, jeśli widzisz piramidy przechodzące przez środek zatok, to pierwsza myśl powinna być: nieprawidłowy kąt zgięcia głowy albo zła pozycja brody – i badanie należałoby powtórzyć, zanim lekarz zacznie opisywać.
W tym zadaniu kluczowe jest zrozumienie zależności między ułożeniem głowy pacjenta a położeniem piramid kości skroniowych względem zatok szczękowych na zdjęciu w projekcji PA. Błędne odpowiedzi najczęściej wynikają z mylenia zasad projekcji czaszki ogólnej z zasadami typowymi dla celowanego obrazowania zatok. Jeśli ktoś uważa, że górny zarys piramid powinien rzutować się poniżej dolnego brzegu oczodołu lub dokładnie na dolny brzeg oczodołu, to zwykle miesza kryteria jakościowe dla innych projekcji czaszki, gdzie faktycznie relacja piramid do oczodołów jest elementem oceny poprawności ułożenia. W klasycznej projekcji PA czaszki patrzy się m.in. na to, czy piramidy nie nachodzą nadmiernie na oczodoły, ale w projekcjach zatok główny nacisk kładzie się na odsłonięcie światła zatok, szczególnie szczękowych. Dlatego ustawienie, w którym piramidy kończą się na poziomie dolnego brzegu oczodołu, nie jest pożądane – część struktury może wtedy wchodzić w rzut zatok i utrudniać ocenę ich przejaśnienia. Z kolei odpowiedź, że piramidy rzutują się powyżej zatok szczękowych, jest wprost sprzeczna z techniką wykonywania zdjęcia zatok. Gdyby piramidy znalazły się powyżej zatok, to praktycznie cała ich masa kostna nachodziłaby na zatoki szczękowe, co powoduje nakładanie się struktur i utratę czytelności granic patologii. To typowy błąd myślowy: ktoś zakłada, że „powyżej” znaczy lepiej, bo nie będzie zasłaniać, ale w geometrii projekcji rentgenowskiej jest odwrotnie – to, co jest bardziej dogłowowo, częściej będzie rzutowane na struktury leżące poniżej na detektorze. Dobra praktyka w radiologii zatok mówi jasno: piramidy trzeba „ściągnąć” w dół, poniżej zatok szczękowych, poprzez odpowiednie pochylenie głowy i uniesienie brody. Jeżeli na obrazie widzisz, że piramidy pokrywają się z zatokami lub z oczodołami, oznacza to błędne ułożenie, a nieprawidłowe parametry projekcji. Z mojego doświadczenia wynika, że zapamiętanie jednego prostego kryterium – zatoki szczękowe muszą być wolne od nakładania się piramid – bardzo pomaga unikać takich pomyłek przy egzaminach i w realnej pracy na pracowni.