Na zdjęciu RTG widoczny jest typowy obraz ześlizgnięcia bliższej nasady kości udowej – klasyczne złamanie Saltera-Harrisa typu I w obrębie głowy i szyjki kości udowej. W tym typie uszkodzenia linia złamania przebiega wyłącznie przez chrząstkę wzrostową (fizę), bez zajęcia przynasady ani nasady. Na obrazie nie zobaczysz typowego „pęknięcia” w kości, tylko przemieszczenie nasady względem przynasady. W praktyce klinicznej u dzieci i młodzieży takie uszkodzenie w okolicy bliższej kości udowej określa się właśnie jako ześlizgnięcie bliższej nasady kości udowej (SCFE – slipped capital femoral epiphysis). Na RTG, szczególnie w projekcji AP i bocznej, ocenia się linię Klein’a, kształt szyjki i położenie głowy kości udowej. W prawidłowych warunkach głowa powinna „zawieszać się” nad linią Klein’a; w ześlizgnięciu jest wyraźnie przesunięta. Z mojego doświadczenia, kluczowe jest też zwrócenie uwagi na rozmycie zarysu przynasady i lekkie poszerzenie szpary fizy – to często pierwszy subtelny sygnał na wczesnym etapie. Dobre praktyki w diagnostyce mówią, żeby zawsze wykonywać RTG obu bioder do porównania, bo asymetria bardzo pomaga w rozpoznaniu. Ważna jest też szybka kwalifikacja do leczenia – zwykle stabilizacja śrubą kaniulowaną przez płytkę wzrostową, tak aby zapobiec dalszemu ześlizgnięciu i powikłaniom, jak martwica głowy kości udowej czy deformacja typu cam w konflikcie udowo-panewkowym. Rozpoznanie Salter-Harris I w tym miejscu wymaga więc połączenia znajomości klasyfikacji, anatomii radiologicznej stawu biodrowego i typowego obrazu klinicznego: ból biodra lub kolana, utykanie, ograniczenie rotacji wewnętrznej. W praktyce technika wykonania badania RTG (prawidłowe ułożenie pacjenta, odpowiednie projekcje – AP miednicy, oś osiowa szyjki) ma ogromne znaczenie, bo złe ustawienie może zamaskować ześlizgnięcie i zmylić nawet doświadczonego opisywacza.
W tym zadaniu łatwo dać się złapać na samym brzmieniu odpowiedzi i skupić na lokalizacji zamiast na typie uszkodzenia według Saltera-Harrisa. Podstawą jest zrozumienie, jak wygląda radiologicznie każdy z typów tej klasyfikacji. W Salter-Harris I linia uszkodzenia przechodzi wyłącznie przez chrząstkę wzrostową, bez zajęcia przynasady i nasady, co w bliższej kości udowej daje obraz ześlizgnięcia nasady względem przynasady, a nie typowego „pęknięcia” kości. To właśnie widzimy na tym zdjęciu. Odpowiedzi, które sugerują typ II, III czy V, odwołują się do zupełnie innych mechanizmów i obrazów radiologicznych. Typ II oznacza złamanie przechodzące przez chrząstkę wzrostową i przynasadę, z charakterystycznym „trójkątem Thurston-Hollanda”. W okolicy bliższej kości piszczelowej spodziewalibyśmy się więc wyraźnego odłamu przynasadowego, klinowatego fragmentu kostnego przylegającego do fizy. Na załączonym obrazie nie ma ani odłamu przynasady, ani typowego obrazu złamania kości piszczelowej – widać natomiast staw biodrowy i kość udową. Typ III to uszkodzenie przechodzące przez chrząstkę wzrostową i nasadę, wchodzące do powierzchni stawowej. Klasyczny przykład to złamania nasady dalszej kości piszczelowej w okolicy stawu skokowego, gdzie linia złamania jest dobrze widoczna i dochodzi do powierzchni stawowej. Na naszym RTG nie ma ani stawu skokowego, ani wyraźnej szczeliny złamania w nasadzie – zamiast tego widzimy przemieszczenie głowy kości udowej względem szyjki. Typ V to z kolei zmiażdżenie chrząstki wzrostowej bez wyraźnej linii złamania, radiologicznie często bardzo subtelne lub wręcz niewidoczne w ostrej fazie. Dotyczy przeważnie obszarów narażonych na kompresję, jak np. kości śródręcza, ale obraz jest zupełnie inny niż pokazane tu ześlizgnięcie. Typowym błędem jest patrzenie tylko na numer typu Salter-Harris i dopasowywanie go do dowolnej kości z odpowiedzi, zamiast najpierw zidentyfikować na zdjęciu, jaki staw i jaka kość są w ogóle widoczne. Dobra praktyka w diagnostyce obrazowej to zawsze: najpierw rozpoznanie anatomii i projekcji, potem ocena typu uszkodzenia według przyjętych klasyfikacji. Jeśli pomylimy lokalizację (biodro vs kolano vs ręka), to cała dalsza interpretacja automatycznie idzie w złym kierunku.