Na radiogramie w projekcji bocznej stawu skokowego strzałka wskazuje kość łódkowatą (ossa naviculare pedis). W tej projekcji kość łódkowata leży pomiędzy bloczkiem kości skokowej a trzema kośćmi klinowatymi, trochę jak „łącznik” w przedniej części stępu. Charakterystyczne jest to, że na zdjęciu bocznym widzimy ją jako owalną, dość zwartą strukturę kostną położoną przed głową kości skokowej. W praktyce technika radiologiczna zakłada, że przy ocenie bocznego RTG stawu skokowego zawsze „przesuwamy wzrok” od kości piszczelowej, przez skokową i piętową, aż do właśnie kości łódkowatej i dalszych kości śródstopia. Dobrą praktyką jest świadome identyfikowanie poszczególnych kości stępu, bo urazy w tej okolicy, szczególnie zmęczeniowe, bywają łatwo przeoczone. Moim zdaniem warto zapamiętać, że kość łódkowata stopy na bocznym RTG leży dokładnie przed głową kości skokowej – jakby ją „obejmuje” od przodu. To pomaga w szybkim rozpoznawaniu jej na każdym badaniu. W diagnostyce obrazowej typowe wskazania do oceny kości łódkowatej to urazy sportowe, bóle przodostopia, podejrzenie jałowej martwicy (choroba Köhlera), a także ocena łuku podłużnego stopy przy płaskostopiu. Standardy opisów radiologicznych zalecają systematyczną analizę wszystkich elementów stawu skokowego i stępu, właśnie po to, żeby nie skupić się tylko na kostkach i kości piętowej, a pominąć subtelne zmiany w obrębie kości łódkowatej. Im częściej będziesz na takich zdjęciach świadomie wyszukiwać tę kość, tym szybciej zaczniesz ją rozpoznawać niemal automatycznie.
Na tym radiogramie łatwo jest się pomylić, bo kilka kości stępu leży blisko siebie i w projekcji bocznej częściowo się nakłada. Wiele osób intuicyjnie zaznacza kość sześcienną, bo kojarzy ją z boczną częścią stopy, a na zdjęciu widzą jakąś kość „bardziej z boku” i od razu to z nią łączą. Problem w tym, że kość sześcienna leży bardziej bocznie i dystalnie, w pobliżu podstaw kości śródstopia IV–V, i w klasycznej bocznej projekcji stawu skokowego zwykle nie jest tak wyraźnie eksponowana jak kość łódkowata leżąca bezpośrednio przed głową kości skokowej. Innym typowym błędem jest mylenie kości łódkowatej z kością grochowatą. Kość grochowata w ogóle nie należy do stępu, tylko do nadgarstka – jest to mała, trzeszczkowata kość po stronie łokciowej dłoni, związana z ścięgnem mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka. Na zdjęciu stawu skokowego po prostu nie da się jej zobaczyć, bo anatomicznie jest w zupełnie innej okolicy ciała. Wybór odpowiedzi z kością grochowatą wynika raczej z mylenia nazw niż z analizy obrazu. Pojawia się też czasem odpowiedź „kość łódeczkowata”, co jest mieszaniem terminologii: w obrębie kończyny górnej mamy kość łódeczkowatą (scaphoideum) w nadgarstku, a w obrębie stopy – kość łódkowatą (naviculare). Na radiogramie stawu skokowego nie oceniamy kości łódeczkowatej, tylko właśnie łódkowatą, więc użycie tej nazwy w tym kontekście jest po prostu anatomicznie niepoprawne. Z mojego doświadczenia największy problem sprawia właśnie odróżnienie kości łódkowatej stopy od kości łódeczkowatej ręki – nazwy są podobne, ale lokalizacja i obraz radiologiczny zupełnie inne. Dobre podejście w praktyce to zawsze najpierw zlokalizować kość skokową, potem jej głowę, a następnie sprawdzić, która kość leży bezpośrednio przed nią – i to jest kość łódkowata. Taka systematyczna analiza, zgodna z zaleceniami opisów RTG w ortopedii i radiologii, znacząco ogranicza ryzyko pomyłek terminologicznych i lokalizacyjnych. W egzaminach i w pracy zawodowej liczy się właśnie takie spokojne, krok po kroku prześledzenie anatomii, a nie strzelanie odpowiedzi na podstawie podobnie brzmiących nazw.