Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W radioterapii łatwo skojarzyć „mocne promieniowanie” z materiałami promieniotwórczymi, takimi jak kobalt‑60 czy cez‑137, albo po prostu z aparatem rentgenowskim, który przecież też emituje promieniowanie jonizujące. To jednak trochę mylące uproszczenie. Kluczowe jest tu pojęcie energii wiązki fotonów lub elektronów oraz możliwość jej wyboru i modulacji. Aparat kobaltowy wykorzystuje izotop Co‑60 i emituje promieniowanie gamma o stałej, z góry określonej energii około 1,25 MeV. Ta energia jest wystarczająca do prowadzenia teleterapii, ale nie daje takiej elastyczności jak nowoczesne przyspieszacze. Dodatkowo źródło kobaltowe cały czas się rozpada, więc aktywność i dawka z czasem spadają, co w praktyce komplikuje planowanie i kontrolę jakości. Cez‑137 ma jeszcze niższą energię fotonów i jest obecnie rzadziej stosowany w teleterapii; historycznie bywał używany, ale dziś raczej kojarzy się z niektórymi aplikatorami brachyterapeutycznymi lub zastosowaniami przemysłowymi, a nie z generowaniem najwyższych energii w radioterapii onkologicznej. Aparat rentgenowski, taki typowy do diagnostyki, pracuje w zakresie kilkudziesięciu do około 150 kV. To oznacza, że energia promieniowania jest znacznie niższa niż w wiązkach megawoltowych z przyspieszacza liniowego. Takie promieniowanie jest świetne do obrazowania, ale dla głębokiej radioterapii nowotworów jest po prostu za miękkie – dawka odkłada się głównie powierzchownie, co zwiększa uszkodzenia skóry i nie pozwala dobrze napromienić guza położonego głęboko. Typowym błędem myślowym jest utożsamianie „radioaktywnego izotopu” z „maksymalną energią”. W praktyce klinicznej najwyższe i najbardziej użyteczne energie wiązek terapeutycznych uzyskuje się w przyspieszaczach liniowych (linacach), gdzie elektrony są rozpędzane w polu elektromagnetycznym do energii kilku–kilkunastu MeV, a następnie wytwarzają wysokoenergetyczne fotony. To właśnie te urządzenia są standardem nowoczesnej radioterapii, a nie klasyczne aparaty kobaltowe, diagnostyczne aparaty RTG czy źródła cezu‑137.