Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W radioterapii bardzo łatwo pomylić się, jeśli myśli się o guzie tylko jako o „plamie” widocznej na obrazie TK czy MR. Intuicyjnie kusi, żeby planowany obszar napromieniania PTV utożsamić po prostu z guzem, na przykład guzem w mózgu albo w płucu, bez żadnych marginesów. To jednak podejście zbyt uproszczone i w praktyce klinicznej po prostu niebezpieczne. Sam guz, czyli tzw. GTV, to tylko część całej historii. Guz nigdy nie jest strukturą „zamrożoną w przestrzeni”. Pacjent oddycha, połyka, napina mięśnie, różni się jego ułożenie między frakcjami. Szczególnie w płucach czy jamie brzusznej położenie tkanek zmienia się nawet w ciągu kilku sekund. Jeśli więc PTV ograniczyć do guza bez marginesów, łatwo doprowadzić do sytuacji, że fragment guza lub strefa mikroskopowego naciekania wypadnie poza obszar wysokiej dawki. To typowy błąd myślowy: „skoro na obrazie widzę guz, to wystarczy naświetlić dokładnie ten kształt”. Standardy ICRU jasno mówią, że z GTV wyprowadza się CTV, które obejmuje również potencjalne mikroskopowe szerzenie nowotworu, a dopiero na CTV nakłada się marginesy geometryczne, tworząc PTV. Dlatego odpowiedzi mówiące o „guzie w mózgu bez marginesów” czy „guzie w płucach bez marginesów” pomijają całkowicie koncepcję niepewności pozycjonowania i ruchu narządów. Równie błędne jest myślenie, że PTV to „wyłącznie obszar napromieniania guza”, bo to ignoruje fakt, że planujemy nie tylko to, co widać, ale też to, czego nie widać idealnie oraz błąd ustawienia pacjenta. W dobrych praktykach radioterapii PTV zawsze musi zawierać margines bezpieczeństwa, którego wielkość dobiera się indywidualnie, zależnie od lokalizacji, techniki (np. IMRT, VMAT, stereotaksja) i jakości kontroli obrazowej IGRT. Z mojego doświadczenia, kluczowe jest przestawienie się z myślenia „rysuję guz” na myślenie „rysuję objętość, która ma być na pewno w pełni pokryta dawką mimo wszystkich niepewności”. Bez marginesów koncepcja PTV po prostu traci sens.