Prawidłowo – zapis pokazuje obraz bloku prawej odnogi pęczka Hisa (RBBB). Kluczowe jest tu rozpoznanie typowego kształtu zespołów QRS w odprowadzeniach prawokomorowych, głównie V1–V2. Widzimy tam charakterystyczny obraz tzw. „króliczych uszu”, czyli zespół rsR’, czasem opisany jako RSR’, z wyraźnie poszerzonym kompleksem QRS powyżej 120 ms. To właśnie poszerzenie QRS jest jednym z podstawowych kryteriów pełnego bloku odnóg w standardach ESC i AHA. W odprowadzeniach lewokomorowych (V5–V6, I, aVL) zwykle obserwuje się szerokie, często nieco spłaszczone załamki S – i to też tutaj dobrze widać. Mechanizm jest prosty: impuls przewodzi się prawidłowo lewą odnogą, więc lewa komora depolaryzuje się w miarę normalnie, natomiast prawa komora pobudzana jest z opóźnieniem, „z komór”, co daje drugą składową R’ w V1. W praktyce technika zapisu ma znaczenie: prawidłowo przyklejone elektrody przedsercowe, odpowiednia filtracja (nie za mocna, żeby nie zniekształcić QRS) i poprawna kalibracja 10 mm/mV oraz standardowa prędkość 25 mm/s są konieczne, żeby w ogóle móc ocenić szerokość zespołu QRS. Moim zdaniem, to jedno z tych zaburzeń przewodzenia, które warto „mieć w oku”, bo często jest znajdowane przypadkowo i samo w sobie nie zawsze oznacza ostrą patologię, ale w połączeniu z objawami (np. duszność, ból w klatce, kołatania) może sugerować chorobę strukturalną serca lub nadciśnienie płucne. W codziennej pracy dobrze jest też pamiętać, że obecność typowego RBBB może maskować subtelne zmiany niedokrwienne, dlatego u pacjentów z bólem w klatce piersiowej nie wolno na tym poprzestawać – konieczna jest ocena kliniczna, enzymy sercowe oraz ewentualnie kolejne EKG do porównania.
To EKG bardzo łatwo pomylić z zawałem ściany przedniej, bo wysokie zespoły w odprowadzeniach V1–V3 potrafią wyglądać nieco „groźnie”. Jednak w ostrym zawale przedniej ściany spodziewamy się uniesień odcinka ST w przedsercowych odprowadzeniach lewokomorowych (V2–V4), często z pojawieniem się patologicznych załamków Q oraz zmianami zwrotnymi w odprowadzeniach przeciwstawnych. Tutaj natomiast odcinek ST nie ma typowego, kopulastego uniesienia, a główną cechą jest poszerzenie i specyficzna morfologia QRS, co przemawia za zaburzeniem przewodzenia, a nie ostrym niedokrwieniem. Równie kuszące bywa rozpoznanie zawału ściany tylnej, zwłaszcza gdy patrzymy na V1–V2 i widzimy wysokie załamki R. W zawale tylnej ściany klasycznie pojawiają się jednak zmiany lustrzane: wysokie R w V1–V2, obniżenia ST i dodatnie T jako odbicie uniesień ST i patologicznych Q w odprowadzeniach tylnych (V7–V9). Tu morfologia ma jednak charakterystyczny układ rsR’ z wyraźnym poszerzeniem QRS, a nie typowe zmiany odcinka ST, co bardziej pasuje do bloku przewodzenia niż do ostrego zawału. Jeśli chodzi o blok lewej odnogi pęczka Hisa, to obraz EKG byłby zupełnie inny. W LBBB zespoły QRS są szerokie, ale dominują bardzo szerokie, często zniekształcone załamki R w V5–V6 oraz głębokie, szerokie S w V1–V3. Dodatkowo w LBBB depolaryzacja lewej komory jest wyraźnie opóźniona, co całkowicie zmienia wektor QRS i utrudnia ocenę niedokrwienia. Tutaj natomiast w odprowadzeniach lewokomorowych widzimy raczej szerokie S niż olbrzymie R, a „królicze uszy” pojawiają się w V1, co jest typowe dla RBBB. Typowy błąd myślowy przy takich zapisach polega na skupianiu się tylko na amplitudzie załamków R lub T i emocjonalnej reakcji na „dziwnie wyglądające” zespoły, zamiast przeprowadzić spokojną, krok po kroku analizę: rytm, częstość, oś elektryczna, szerokość QRS, morfologia w kluczowych odprowadzeniach. Trzymanie się tej systematyki i znajomość kryteriów bloków odnóg według wytycznych ESC/AHA pozwala uniknąć pochopnego rozpoznawania zawału tam, gdzie mamy do czynienia z przewlekłym zaburzeniem przewodzenia.