Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Question

Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Kategorie: Diagnostyka obrazowa Ochrona radiologiczna Fizyka medyczna

Standardowo do wykonania których zdjęć należy zastosować kratkę przeciwrozproszeniową?

Prawidłowa odpowiedź wskazuje na czaszkę i jamę brzuszną, co bardzo dobrze oddaje standardowe zasady stosowania kratki przeciwrozproszeniowej w klasycznej radiografii. Kratka (grid) jest potrzebna tam, gdzie mamy stosunkowo grubą część ciała i dużo tkanek miękkich, które generują silne promieniowanie rozproszone na skutek zjawiska Comptona. To rozproszenie psuje kontrast obrazu, powoduje „zamglenie” i utratę szczegółów. Moim zdaniem najłatwiej to zapamiętać tak: im grubsza i bardziej „miękka” anatomicznie okolica, tym większa szansa, że trzeba użyć kratki. W badaniach czaszki najczęściej używa się napięć rzędu 70–80 kV, a grubość struktur kostnych i części miękkich głowy jest na tyle duża, że ilość promieniowania rozproszonego jest istotna. Z mojego doświadczenia, bez kratki obraz byłby wyraźnie bardziej „płaski”, szczególnie przy ocenie struktur podstawy czaszki czy zatok. Podobnie w jamie brzusznej: mamy tam głównie tkanki miękkie, narządy miąższowe, gaz w jelitach, a ekspozycje są wykonywane na dość wysokich wartościach kV. To wszystko sprzyja powstawaniu rozproszenia, więc kratka przeciwrozproszeniowa jest tu praktycznie standardem w prawidłowo prowadzonej pracowni RTG. W dobrych praktykach zaleca się stosowanie kratki dla obszarów o grubości powyżej ok. 10–12 cm, co klasycznie dotyczy właśnie czaszki (w wielu projekcjach) i jamy brzusznej. Warto też pamiętać, że użycie kratki wymaga odpowiedniej centracji wiązki, właściwej odległości ognisko–kratka i dostosowania parametrów ekspozycji (zwykle trzeba podnieść mAs), żeby skompensować pochłanianie promieniowania przez kratkę. W nowoczesnych systemach cyfrowych część ośrodków próbuje ograniczać stosowanie kratki przy mniejszych pacjentach, ale w typowych, dorosłych badaniach czaszki i brzucha kratka nadal pozostaje złotym standardem poprawy jakości obrazu.

W tym zagadnieniu kluczowe jest zrozumienie, kiedy w ogóle opłaca się stosować kratkę przeciwrozproszeniową, a kiedy więcej szkody niż pożytku. Kratka ma sens głównie przy grubych częściach ciała, z dużą ilością tkanek miękkich, gdzie powstaje dużo promieniowania rozproszonego, czyli np. w jamie brzusznej, miednicy, czaszce, a także w projekcjach klatki piersiowej u dorosłych przy odpowiednich warunkach ekspozycji. Typowy błąd myślowy polega na tym, że ktoś mechanicznie kojarzy kratkę z „ważnymi” badaniami albo z każdą okolicą kostną, bez patrzenia na grubość anatomiczną i proporcję tkanek miękkich do kości. W odpowiedziach, gdzie pojawia się staw skokowy, nadgarstek czy łokieć, problem jest taki, że są to relatywnie cienkie struktury obwodowe. Grubość tych okolic jest niewielka, ilość promieniowania rozproszonego mała, a zastosowanie kratki w standardowych warunkach zwykle tylko niepotrzebnie zwiększyłoby dawkę dla pacjenta, bez wyraźnego zysku jakościowego. Właśnie dlatego w zaleceniach i podręcznikach do techniki radiologicznej podkreśla się, że badania kończyn dystalnych (nadgarstek, staw skokowy, łokciowy) wykonuje się rutynowo bez kratki, chyba że mamy do czynienia z ekstremalnie otyłym pacjentem i bardzo specyficzną sytuacją kliniczną. Pojawiająca się w niektórych propozycjach klatka piersiowa bywa myląca. Owszem, w radiografii klatki piersiowej u dorosłych kratka jest często stosowana, zwłaszcza w projekcjach PA przy wyższych kV, ale połączenie jej z nadgarstkiem lub inną cienką okolicą w jednej odpowiedzi pokazuje brak rozumienia logiki doboru kratki. Zamiast zapamiętywać konkretne pary narządów, lepiej kojarzyć zasadę: gruba, bogata w tkanki miękkie okolica – kratka zazwyczaj tak; cienka, obwodowa kończyna – kratka zazwyczaj nie. Dzięki temu łatwiej uniknąć schematycznych, błędnych skojarzeń, które prowadzą do niepotrzebnego zwiększania dawki promieniowania bez realnej poprawy jakości obrazu.

Answer 1

A. Czaszki i stawu skokowego.

Answer 2

B. Klatki piersiowej i nadgarstka.

Answer 3

C. Czaszki i jamy brzusznej.

Answer 4

D. Jamy brzusznej i stawu łokciowego.

Standardowo do wykonania których zdjęć należy zastosować kratkę przeciwrozproszeniową?

Odpowiedzi

Informacja zwrotna