Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Question

Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Kategorie: Radioterapia Ochrona radiologiczna Fizyka medyczna

Teleterapia polega na napromienowaniu

Prawidłowo, w teleterapii zawsze mówimy o napromienianiu promieniowaniem fotonowym lub cząsteczkowym, ale pochodzącym ze źródeł zewnętrznych, czyli znajdujących się poza ciałem pacjenta. To jest kluczowa cecha odróżniająca teleterapię od brachyterapii. W praktyce klinicznej stosuje się głównie wysokoenergetyczne promieniowanie fotonowe (np. z akceleratora liniowego – linac), ale też wiązki elektronów, a w wyspecjalizowanych ośrodkach wiązki protonów czy jonów ciężkich. Wszystkie te wiązki są formą promieniowania wykorzystywanego w teleterapii, pod warunkiem że są generowane przez aparat stojący w pewnej odległości od pacjenta. Moim zdaniem warto zapamiętać prostą zasadę: w teleterapii źródło promieniowania jest na zewnątrz, a wiązka musi „przejść” przez zdrowe tkanki, żeby dotrzeć do guza. Stąd tak duży nacisk na planowanie 3D, IMRT, VMAT, IGRT i ogólnie na precyzyjne kształtowanie wiązki oraz kontrolę dawki. Standardy radioterapii (np. zalecenia ESTRO czy krajowe wytyczne onkologiczne) podkreślają, że w teleterapii dobiera się rodzaj promieniowania (fotonowe vs cząsteczkowe), energię, kierunki wiązek i marginesy bezpieczeństwa tak, aby uzyskać maksymalną dawkę w objętości tarczowej (PTV), a jednocześnie jak najbardziej oszczędzić narządy krytyczne (OAR). W codziennej pracy technik radioterapii ma do czynienia właśnie z teleterapią: ustawianie pacjenta na stole akceleratora, weryfikacja ułożenia obrazowaniem portalowym lub CBCT, kontrola parametrów wiązki, sprawdzanie zgodności z planem leczenia. Teleterapia jest podstawą leczenia wielu nowotworów, np. raka piersi, płuca, prostaty, jamy ustnej, a także stosowana paliatywnie do zmniejszenia bólu przy przerzutach do kości. Dobrze, że kojarzysz ją z promieniowaniem fotonowym i cząsteczkowym ze źródeł zewnętrznych, bo to fundament dalszej nauki radioterapii.

W tym pytaniu łatwo się pomylić, bo wszystkie odpowiedzi opisują jakąś formę napromieniania, ale tylko jedna dokładnie pasuje do definicji teleterapii. Podstawowy błąd, który często się pojawia, to mieszanie teleterapii z brachyterapią. Gdy mówimy o źródle promieniowania umieszczonym pod skórą pacjenta albo bezpośrednio w obrębie guza, to tak naprawdę opisujemy brachyterapię, a nie teleterapię. W brachyterapii źródło promieniowania znajduje się bardzo blisko guza albo wręcz w nim, co daje bardzo stromy spadek dawki w tkankach otaczających. Natomiast w teleterapii źródło jest zawsze poza ciałem, w aparacie, i wiązka musi przejść przez tkanki, żeby dotrzeć do celu. Kolejna pułapka to myślenie, że teleterapia to wyłącznie promieniowanie fotonowe. Historycznie kojarzy się ją z promieniowaniem gamma (np. z kobaltu) lub z promieniowaniem X z akceleratora liniowego, więc łatwo przyjąć, że chodzi tylko o fotony. Tymczasem współczesne standardy radioterapii wyraźnie zaliczają do teleterapii także napromienianie wiązkami cząstek, np. elektronami (stosowanymi do zmian powierzchownych) czy protonami i jonami ciężkimi (radioterapia protonowa, hadronowa). Kluczowe są tu dwa elementy: rodzaj promieniowania (fotonowe lub cząsteczkowe) oraz fakt, że pochodzi ono ze źródła zewnętrznego. Mylenie tych pojęć wynika często z uproszczonego skojarzenia: „źródło promieniowania = coś w środku pacjenta”, co jest prawdą tylko przy brachyterapii. W praktyce klinicznej bardzo ważne jest poprawne rozróżnienie tych technik, bo planowanie, ochrona radiologiczna, sposób unieruchomienia pacjenta, a nawet organizacja pracy działu radioterapii są inne dla tele- i brachyterapii. Moim zdaniem warto na spokojnie zapamiętać: teleterapia – źródło na zewnątrz, brachyterapia – źródło w ciele lub tuż przy guzie. To pomaga uniknąć takich nieporozumień w przyszłości i lepiej rozumieć wytyczne oraz opisy procedur w dokumentacji medycznej.

Answer 1

A. promieniowaniem ze źródła umieszczonego w obrębie guza nowotworowego.

Answer 2

B. wyłącznie promieniowaniem fotonowym ze źródeł zewnętrznych.

Answer 3

C. promieniowaniem ze źródła umieszczonego pod skórą pacjenta.

Answer 4

D. promieniowaniem fotonowym lub cząsteczkowym ze źródeł zewnętrznych.

Teleterapia polega na napromienowaniu

Odpowiedzi

Informacja zwrotna