Prawidłowo wskazane odprowadzenie III rejestruje różnicę potencjałów między lewym podudziem (elektroda na nodze lewej – LL) a lewym przedramieniem (elektroda na ręce lewej – LA). W klasycznym 12‑odprowadzeniowym EKG mamy trzy odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe: I, II i III. Zgodnie ze standardem Einthovena: odprowadzenie I zapisuje różnicę potencjałów między prawym przedramieniem (RA) a lewym przedramieniem (LA), odprowadzenie II – między RA a lewym podudziem (LL), a właśnie odprowadzenie III – między LA a LL. Czyli w uproszczeniu: III = LL – LA. To dokładnie odpowiada treści pytania. W praktyce klinicznej znajomość tej konfiguracji jest bardzo ważna, bo ułatwia rozumienie tzw. trójkąta Einthovena i zależności między odprowadzeniami. Można np. korzystać z zależności I + III = II do kontroli jakości zapisu – jeśli suma wektorowa się „nie zgadza”, to często oznacza źle założone elektrody albo artefakty. Moim zdaniem technik, który automatycznie kojarzy, z których elektrod składa się każde odprowadzenie, ma dużo łatwiej przy rozwiązywaniu problemów typu: „dziwnie odwrócone załamki P” czy „nagle ujemny QRS w I”. Wtedy można podejrzewać zamianę elektrod RA/LA albo LA/LL. W codziennej pracy, gdy zakładasz elektrody, warto sobie w głowie odtwarzać, że LL zawsze „wchodzi” w II i III, LA w I i III, a RA w I i II. To naprawdę pomaga w świadomym wykonywaniu badania, a nie tylko „podpinaniu kabelków”.
W tym pytaniu łatwo się pomylić, bo nazwy odprowadzeń aVR, aVL i III brzmią dość podobnie, a jeszcze dochodzi odprowadzenie I, które też jest kończynowe. Kluczowa sprawa to odróżnienie odprowadzeń dwubiegunowych (I, II, III) od jednobiegunowych wzmocnionych (aVR, aVL, aVF). Dwubiegunowe rejestrują różnicę potencjałów między dwiema konkretnymi elektrodami kończynowymi, natomiast odprowadzenia aV korzystają z tzw. elektrody wirtualnej (średnia potencjałów z dwóch kończyn) i porównują ją z trzecią kończyną. Dlatego mówienie, że aVL „mierzy” między lewym podudziem a lewym przedramieniem jest po prostu fizjologicznie i technicznie niepoprawne. aVL patrzy na lewą rękę względem średniej z prawej ręki i lewej nogi, więc to zupełnie inna konfiguracja. Podobnie aVR nie może być poprawną odpowiedzią, bo to odprowadzenie „patrzące” z punktu widzenia prawej ręki, z odniesieniem do średniej z lewej ręki i lewej nogi. W praktyce klinicznej aVR używa się do oceny np. odwróconego obrazu ściany bocznej czy w niektórych zaburzeniach przewodzenia, ale nie jest to proste porównanie dwóch kończyn jak w odprowadzeniu III. Odprowadzenie I też bywa mylące, bo część osób kojarzy je ogólnie z kończynami górnymi. Tymczasem w standardzie Einthovena odprowadzenie I to różnica potencjałów między prawą ręką (RA) a lewą ręką (LA), więc noga w ogóle tu „nie wchodzi do gry”. Typowy błąd myślowy polega na tym, że ktoś patrzy tylko na nazwę (np. „aVL – pewnie lewe coś tam”) i nie analizuje, jak naprawdę są podłączone elektrody i jakie jest odniesienie elektryczne. Dobra praktyka, moim zdaniem, to nauczyć się na pamięć prostego schematu: I = LA – RA, II = LL – RA, III = LL – LA oraz zapamiętać, że aVR, aVL, aVF są jednobiegunowe i zawsze porównują jedną kończynę do średniej z dwóch pozostałych. Dzięki temu łatwiej unika się takich pomyłek i można świadomie interpretować zapis EKG, a nie tylko odczytywać go z automatu aparatu.