Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Question

Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Kategorie: Radioterapia Ochrona radiologiczna Fizyka medyczna

W brachyterapii MDR stosowane są dawki promieniowania

W brachyterapii wyróżniamy trzy podstawowe zakresy mocy dawki: LDR (low dose rate), MDR (medium dose rate) i HDR (high dose rate). Kluczowe jest tu właśnie tempo podawania dawki, czyli ile Gy na godzinę jest deponowane w tkankach. Dla MDR standardowo przyjmuje się przedział około 2–12 Gy/h, i dlatego odpowiedź z tym zakresem jest prawidłowa. Jest to wartość pośrednia między klasyczną brachyterapią LDR, gdzie dawki są bardzo niskie i podawane przez wiele godzin lub nawet dni, a brachyterapią HDR, gdzie moc dawki jest bardzo wysoka i ekspozycja trwa zwykle minuty. Moim zdaniem dobrze jest to sobie kojarzyć tak: LDR – „długo i spokojnie”, HDR – „krótko i intensywnie”, a MDR – coś pomiędzy, ale nadal wymagające dokładnego planowania i kontroli. W praktyce klinicznej brachyterapia MDR była historycznie używana m.in. w leczeniu nowotworów ginekologicznych czy guzów w obrębie głowy i szyi, chociaż obecnie w wielu ośrodkach dominuje HDR. Jednak zasady fizyczne i klasyfikacja mocy dawki są ciągle takie same. Zakres 2–12 Gy/h ma znaczenie nie tylko definicyjne, ale też radiobiologiczne – inaczej zachowują się komórki nowotworowe i zdrowe tkanki przy takich szybkościach napromieniania. Dobra praktyka kliniczna i wytyczne (np. ICRU, IAEA) wyraźnie rozróżniają te przedziały, bo od nich zależy schemat frakcjonowania, czas ekspozycji, wymagania dotyczące ochrony radiologicznej i organizacji pracy pracowni brachyterapii. Znajomość tego podziału jest ważna nie tylko dla lekarza, ale też dla technika elektroradiologii – przy planowaniu zabiegów, obsłudze aparatury afterloading i kontroli parametrów ekspozycji. W codziennej pracy takie liczby nie są abstrakcyjne, tylko realnie wpływają na to, jak długo pacjent leży z aplikatorami, jak często wchodzi personel i jakie są procedury bezpieczeństwa.

Zakresy mocy dawki w brachyterapii są ściśle zdefiniowane i trochę podchwytliwe, bo liczby wydają się do siebie podobne, ale mają duże znaczenie kliniczne. Wiele osób myli je, bo intuicyjnie myśli: „brachyterapia = małe dawki”, co nie jest do końca prawdą. W brachyterapii chodzi o bardzo wysoką dawkę całkowitą, ale podawaną lokalnie i w określonym tempie, czyli mocy dawki podanej w Gy/h. Bardzo niskie wartości, rzędu 0,01–0,1 Gy/h, odpowiadają klasycznej brachyterapii LDR (low dose rate). Tam źródła promieniotwórcze są pozostawiane w ciele pacjenta na wiele godzin czy dni, a moc dawki jest na tyle mała, że ekspozycja może być praktycznie ciągła. To już dawno ma swoje miejsce w literaturze, ale coraz częściej jest wypierane przez techniki z wyższą mocą dawki. Zakres 0,2–0,4 Gy/h to nadal obszar typowy dla niskiej mocy dawki, czasem określany jako „wydłużone LDR” albo wartości przejściowe, ale nie spełnia on kryteriów MDR według współczesnych standardów ICRU czy IAEA. W praktyce klinicznej takie tempo napromieniania też oznacza długotrwałe procedury, z koniecznością izolacji pacjenta i specyficznej organizacji pracy oddziału. Przedział 0,5–1,0 Gy/h wydaje się już całkiem spory, więc łatwo pomyśleć, że to „średnia” moc dawki, jednak z punktu widzenia klasyfikacji to nadal poniżej progu przyjmowanego dla MDR. Typowy podział jest dość jednoznaczny: LDR to około 0,4–2 Gy/h, MDR około 2–12 Gy/h, a HDR powyżej 12 Gy/h. Błąd w tym pytaniu zwykle wynika z mieszania pojęć: dawka całkowita vs moc dawki, oraz z intuicyjnego oceniania liczb bez odniesienia do norm i definicji. Z mojego doświadczenia dobrze jest zapamiętać właśnie wartości graniczne, bo one potem przewijają się w planowaniu leczenia, w kartach zabiegowych i w dokumentacji ochrony radiologicznej. Jeśli moc dawki jest za niska, nie mówimy już o MDR, tylko o przedłużonym LDR, a to zmienia zarówno przebieg terapii, jak i wymagania organizacyjne oraz radiobiologiczne.

Answer 1

A. od 0,5 do 1,0 Gy/h

Answer 2

B. od 0,2 do 0,4 Gy/h

Answer 3

C. od 2,0 do 12 Gy/h

Answer 4

D. od 0,01 do 0,1 Gy/h

W brachyterapii MDR stosowane są dawki promieniowania

Odpowiedzi

Informacja zwrotna