Prawidłowa odpowiedź to TOF, czyli technika Time of Flight. Jest to specjalny rodzaj angiografii MR (MRA), który wykorzystuje zjawisko napływu świeżej, niespoczynkowej krwi do warstwy obrazowania. Krew płynąca w naczyniach ma inny stan namagnesowania niż otaczające ją tkanki stacjonarne, dzięki czemu w odpowiednio zaprojektowanej sekwencji gradientowo-echo (GRE) naczynia wychodzą bardzo jasno na tle przytłumionych tkanek. Moim zdaniem to jedna z fajniejszych sztuczek fizycznych w MR, bo pozwala zobaczyć naczynia bez podawania kontrastu. W praktyce klinicznej TOF stosuje się głównie do oceny tętnic wewnątrzczaszkowych, tętnic szyjnych, czasem tętnic kręgowych i koła Willisa. Standardem jest 3D TOF w badaniach neuroangiograficznych – daje wysoką rozdzielczość przestrzenną, możliwość rekonstrukcji MIP (maximum intensity projection) oraz dobre uwidocznienie zwężeń, tętniaków czy malformacji naczyniowych. W badaniach wydolności tętnic szyjnych często łączy się TOF z sekwencjami T1 i T2, żeby jednocześnie ocenić zarówno światło naczynia, jak i blaszkę miażdżycową. Warto też kojarzyć, że TOF jest techniką niekontrastową, w przeciwieństwie do klasycznej angiografii kontrastowej czy MRA z gadolinem – szczególnie ważne u pacjentów z niewydolnością nerek, gdzie unikamy kontrastu. Dobrą praktyką jest odpowiednie ustawienie kierunku przepływu względem płaszczyzny skanowania, bo TOF najlepiej działa, gdy krew napływa prostopadle do warstwy. Jeśli przepływ jest bardzo wolny albo bardzo turbulentny, kontrast naczyń może się pogarszać, więc technik musi świadomie dobrać parametry TR, flip angle i grubość warstw. W diagnostyce radiologicznej TOF jest po prostu podstawowym narzędziem do nieinwazyjnej oceny naczyń w MR bez kontrastu.
W obrazowaniu MR łatwo się pogubić w nazwach sekwencji i częsty błąd polega na wrzucaniu do jednego worka wszystkich technik „specjalnych”. EPI, DWI czy STIR brzmią bardzo technicznie, ale ich główne zastosowania są zupełnie inne niż uwidacznianie naczyń metodą angiograficzną. W przypadku EPI, czyli echo-planar imaging, mamy do czynienia z bardzo szybką techniką akwizycji, używaną przede wszystkim w badaniach funkcjonalnych mózgu (fMRI) oraz w sekwencjach dyfuzyjnych. EPI jest świetne tam, gdzie liczy się czas – np. w ostrym udarze – ale sama w sobie nie jest standardową sekwencją do angiografii MR. Można na niej zobaczyć naczynia pośrednio, bo w mózgu zawsze coś się odznacza, jednak to nie jest dedykowana metoda do precyzyjnej oceny światła tętnic. DWI, czyli diffusion weighted imaging, służy głównie do oceny dyfuzji wody w tkankach. To podstawa diagnostyki ostrego udaru niedokrwiennego, niektórych guzów, zmian zapalnych czy ropni. Na DWI naczynia nie są celem badania – bardziej interesuje nas ograniczenie dyfuzji w miąższu, a nie morfologia i drożność naczyń. Typowym błędem jest myślenie, że skoro DWI jest „specjalne” i też używane w udarze, to może służy do oglądania naczyń. W praktyce to zupełnie inny kontrast fizyczny niż angiografia TOF. Z kolei STIR (Short Tau Inversion Recovery) to sekwencja tłumiąca sygnał tłuszczu, szeroko stosowana w obrazowaniu układu kostno-stawowego, tkanek miękkich, zmian zapalnych czy urazowych. STIR podkreśla obrzęk, wysięk, zmiany zapalne – naczynia na takim obrazie nie są ani specjalnie wyróżnione, ani dobrze ocenialne pod kątem zwężeń czy tętniaków. Mylenie STIR z technikami naczyniowymi zwykle wynika z tego, że obie są nazywane „specjalnymi sekwencjami”, ale ich fizyka i zastosowanie kliniczne są inne. W standardach dobrej praktyki diagnostyki MR, gdy mówimy o niekontrastowej angiografii, pojawiają się nazwy właśnie takie jak TOF lub PC-MRA (phase contrast), a nie EPI, DWI czy STIR. Dlatego wybór którejkolwiek z tych trzech opcji jako głównej sekwencji do uwidaczniania naczyń jest po prostu niezgodny z tym, jak faktycznie planuje się badanie i jak opisuje się je w protokołach pracowni rezonansu.