Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

W radioterapii geometryczne definicje odległości są bardzo precyzyjne, bo od nich zależy rozkład dawki w ciele pacjenta. W technice SSD interesuje nas odległość od źródła promieniowania do skóry, a konkretniej do ściśle zdefiniowanego punktu na tej skórze. Błędem jest myślenie, że chodzi o odległość do guza. Guz jest strukturą wewnętrzną, jego położenie jest określane w planie leczenia na podstawie obrazowania (TK, MR), ale nie mamy fizycznej możliwości bezpośredniego mierzenia linijką od źródła do guza na co dzień przy aparacie. Odległość do guza jest parametrem geometrycznym w systemie planowania, a nie bezpośrednio mierzoną SSD. Często pojawia się też pomysł, że może chodzić o odległość od stołu terapeutycznego, bo stół ma swoje skale, wysokość, indeksy i wygląda to bardzo technicznie. Jednak pozycja stołu jest tylko pośrednim narzędziem do ustawienia pacjenta. Wysokość stołu pomaga nam osiągnąć wymaganą SSD lub SAD, ale sama odległość źródło–stół nie ma znaczenia klinicznego, bo pacjenci różnią się budową, grubością tkanek i ułożeniem. Standardy praktyki nie definiują techniki napromieniania przez relację do stołu, tylko do pacjenta. Kolejna częsta pomyłka dotyczy izocentrum. W technice SAD faktycznie kluczowa jest odległość źródło–izocentrum, czyli source–axis distance, najczęściej 100 cm. To izocentrum jest punktem w przestrzeni, wokół którego obraca się głowica i gantry. Łatwo więc pomylić te dwa podejścia i założyć, że w każdej technice liczy się to samo. W SSD jest inaczej: izocentrum może leżeć w środku guza albo w innym punkcie, ale mierzona i kontrolowana manualnie jest odległość do skóry. Dlatego utożsamianie SSD z odległością do izocentrum jest po prostu mieszaniem dwóch odrębnych koncepcji geometrycznych. Typowym błędem myślowym jest też zbyt mocne przywiązanie do jednego „świętego” punktu odniesienia, jak izocentrum, i przenoszenie tego automatycznie na wszystkie techniki. W rzeczywistości planista i fizyk medyczny wybierają, czy plan będzie oparty na SSD czy SAD, a technik musi rozumieć, który punkt ma być kontrolowany na aparacie: czy jest to punkt na skórze (SSD), czy punkt w przestrzeni odpowiadający izocentrum (SAD). W dobrych praktykach radioterapii jasno się to rozróżnia, bo od tego zależy poprawne wykorzystanie tabel PDD, TMR czy współczynników odległościowych, a w efekcie bezpieczeństwo i skuteczność leczenia.