Załamek U na zapisie EKG pojawia się, gdy w ogóle jest widoczny, bezpośrednio po załamku T. Poprawna odpowiedź mówi też, że występuje tylko u niektórych pacjentów – i to jest bardzo ważne. W standardowym opisie cyklu pracy serca w EKG mamy: załamek P (depolaryzacja przedsionków), zespół QRS (depolaryzacja komór), załamek T (repolaryzacja komór). Załamek U jest takim „dodatkowym” małym załamkiem, który bywa widoczny po T, ale nie jest obowiązkowym elementem zapisu. Moim zdaniem warto zapamiętać dwie rzeczy: po pierwsze – lokalizacja w czasie: U zawsze po T, nigdy przed nim. Po drugie – jego obecność jest zmienna osobniczo. U części zdrowych osób w ogóle go nie zobaczysz, a u innych będzie delikatny, niski, najlepiej widoczny w odprowadzeniach przedsercowych, zwłaszcza V2–V3. W praktyce technika EKG dobrze jest świadomie oceniać odcinek ST–T–U, bo niekiedy zmiany w obrębie załamka U mogą sugerować zaburzenia elektrolitowe, szczególnie hipokaliemię, albo działanie niektórych leków (np. antyarytmicznych). W hipokaliemii typowo załamek U staje się wyraźniejszy, wysoki w stosunku do T, czasem wręcz dominuje obraz końcowej części zespołu komorowego. W dobrych praktykach opisu EKG w dokumentacji medycznej załamek U opisuje się wtedy, gdy jest wyraźny, nietypowo wysoki, odwrócony lub zlewa się z załamkiem T, co może utrudniać pomiar odstępu QT. Właśnie dlatego rozumienie, że U pojawia się po T i nie zawsze występuje, pomaga uniknąć błędów przy interpretacji QT i QTc – bo nie wolno „na siłę” dopisywać U tam, gdzie go nie ma. Z mojego doświadczenia w nauce EKG dobrze jest po prostu przyzwyczaić oko: najpierw znaleźć T, a potem sprawdzić, czy po nim nie ma małego, dodatkowego załamka – to będzie właśnie U.
Wokół załamka U krąży sporo nieporozumień, głównie dlatego, że jest on często słabo widoczny i nie jest obowiązkowym elementem zapisu EKG. Błędne odpowiedzi wynikają zazwyczaj z dwóch typowych uproszczeń: przekonania, że wszystkie elementy krzywej EKG muszą występować u każdego pacjenta, oraz mylenia kolejności poszczególnych załamków. Załamek U nie występuje po załamku P, tylko po załamku T. Załamek P odzwierciedla depolaryzację przedsionków i jest początkiem całego cyklu. Po nim następuje zespół QRS, czyli depolaryzacja komór, a następnie załamek T – repolaryzacja komór. Dopiero po zakończeniu repolaryzacji komór, czyli po załamku T, w części zapisów może być widoczny mały, dodatni załamek U. Łączenie go z załamkiem P jest więc kompletnie sprzeczne z fizjologią przebiegu potencjału czynnościowego w sercu i z przyjętą na całym świecie kolejnością elementów krzywej EKG. Drugim błędnym założeniem jest traktowanie załamka U jako struktury stałej, występującej „u wszystkich pacjentów”. W podręcznikach i wytycznych dotyczących interpretacji EKG podkreśla się, że U jest elementem zmiennym osobniczo. U wielu zdrowych osób nie da się go jednoznacznie wyróżnić. W praktyce klinicznej technik i lekarz zwracają uwagę na U głównie wtedy, gdy jest on patologicznie wysoki, odwrócony, lub gdy zlewa się z załamkiem T i może fałszować pomiar odstępu QT. To, że w części zapisów go nie widać, nie jest błędem badania ani awarią aparatu, tylko cechą fizjologiczną. Typowym błędem myślowym jest też próba „dorysowania” sobie załamka U tam, gdzie linia po załamku T lekko faluję na skutek szumów, napięcia mięśniowego czy złego kontaktu elektrod. Dobra praktyka diagnostyki elektromedycznej polega na tym, żeby najpierw zadbać o prawidłowe wykonanie badania (skóra dobrze przygotowana, pacjent rozluźniony, elektrody dobrze przyklejone), a dopiero potem spokojnie analizować końcowe fragmenty zespołu komorowego. Jeżeli po T nie ma wyraźnego, powtarzalnego, małego załamka w kilku sąsiednich odprowadzeniach, to po prostu mówimy, że załamek U nie jest widoczny. Takie podejście zmniejsza ryzyko nadinterpretacji i jest zgodne z zaleceniami dotyczących systematycznej analizy EKG, gdzie załamek U traktuje się jako element dodatkowy, a nie obowiązkowy składnik każdego zapisu.