Prawidłowo wskazana „Osłona 2” odpowiada typowemu fartuchowi ochronnemu stosowanemu rutynowo w pracowniach radiodiagnostyki stomatologicznej. Jest to fartuch z materiału ołowiowego (lub równoważnego, np. kompozyty bez ołowiu) o określonym współczynniku równoważnika ołowiu, najczęściej 0,25–0,35 mm Pb dla badań stomatologicznych. Tego typu osłony są projektowane tak, żeby zabezpieczać tułów, narządy szczególnie wrażliwe (szpik kostny, gonady, część jamy brzusznej) oraz tarczycę, przy jednoczesnym zachowaniu wygody i swobody ruchów pacjenta. W gabinecie stomatologicznym, zgodnie z zasadami ochrony radiologicznej i wymaganiami wynikającymi z prawa atomowego oraz zaleceń Państwowej Agencji Atomistyki, pacjent podczas wykonywania zdjęć wewnątrzustnych, pantomograficznych czy cefalometrycznych powinien być osłonięty właśnie takim fartuchem lub jego odmianą (czasem połączoną z kołnierzem na tarczycę). Moim zdaniem kluczowe jest tutaj połączenie dwóch rzeczy: odpowiedniej grubości równoważnika ołowiu i właściwego dopasowania do sylwetki. Jeżeli fartuch jest za krótki, źle zapięty albo zsuwa się z barków, realna skuteczność ochrony spada, nawet jeśli teoretycznie spełnia normy. W praktyce technik elektroradiologii zawsze powinien sprawdzić, czy fartuch dobrze przylega, czy nie ma ubytków w materiale osłonowym i czy nie jest mechanicznie uszkodzony (pęknięcia, załamania). Dobrą praktyką jest też regularna kontrola fartuchów w badaniu rentgenowskim serwisowym, żeby wykryć ewentualne nieszczelności. W radiologii stomatologicznej stosuje się jeszcze dodatkowe osłony lokalne – np. kołnierze na tarczycę u dzieci – ale podstawowym elementem, który większość osób kojarzy z gabinetem RTG u dentysty, jest właśnie taki fartuch jak na ilustracji oznaczonej jako Osłona 2.
W radiodiagnostyce stomatologicznej wybór właściwej osłony nie jest kwestią dowolną czy wygody, tylko bardzo konkretnych wymogów ochrony radiologicznej. Typowym błędem jest myślenie, że „byle jaka” osłona ołowiowa będzie dobra, skoro przecież wszystkie wyglądają podobnie i zawierają materiał osłonowy. Tymczasem poszczególne konstrukcje fartuchów są projektowane pod konkretne zastosowania: inne do fluoroskopii, inne na salę operacyjną, jeszcze inne do badań przyłóżkowych czy dla personelu pomocniczego. W stomatologii chodzi głównie o ochronę pacjenta, który stoi lub siedzi blisko głowicy aparatu, a wiązka pierwotna jest stosunkowo wąska, ale rozproszenie z czaszki i kręgosłupa szyjnego może docierać do całego tułowia. Dlatego stosuje się fartuchy o odpowiednio dobranej długości i szerokości, często z ochroną przodu i tyłu, a nie np. wąskie osłony segmentowe czy fartuchy jednostronne, które bardziej pasują do specyficznych procedur zabiegowych. Kolejny częsty błąd myślowy polega na sugerowaniu się wyłącznie wygodą lub estetyką – osłona, która wygląda na „lżejszą” czy „poręczną”, nie zawsze zapewni właściwy równoważnik ołowiu tam, gdzie jest on potrzebny. Z punktu widzenia fizyki promieniowania ważne jest, żeby osłona pokrywała możliwie największy obszar wrażliwych tkanek, bez zbędnych przerw i szczelin, bo to właśnie przez takie luki przechodzi promieniowanie rozproszone. W praktyce egzaminacyjnej rodzi to pułapkę: zdający często wybiera osłony, które kojarzą się im z innymi dziedzinami radiologii (np. długie fartuchy zabiegowe lub nietypowe narzutki na ramię), zamiast skojarzyć klasyczny fartuch stomatologiczny używany niemal w każdym gabinecie dentystycznym. Z mojego doświadczenia dobrze jest zapamiętać, że w stomatologii standardem jest stosunkowo prosty, pełny fartuch z równoważnikiem ołowiu dostosowanym do energii wiązki z aparatów stomatologicznych, a konstrukcje bardziej „udziwnione” zazwyczaj służą innym procedurom i nie będą traktowane jako prawidłowa odpowiedź w tego typu pytaniach.