Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Question

Kwalifikacja: MED.08 - Świadczenie usług medycznych w zakresie diagnostyki obrazowej, elektromedycznej i radioterapii

Kategorie: Diagnostyka obrazowa Ochrona radiologiczna Fizyka medyczna

Z kratką przeciwrozproszeniową należy wykonać zdjęcie

Prawidłowo – łopatkę standardowo wykonuje się z użyciem kratki przeciwrozproszeniowej. Wynika to głównie z grubości i budowy anatomicznej tej okolicy. Obręcz barkowa jest stosunkowo masywna, zawiera dużo struktur kostnych i tkanek miękkich, a promień centralny przechodzi przez obszar o efektywnej grubości zwykle powyżej 10 cm. Przy takiej grubości wytwarza się duża ilość promieniowania rozproszonego (głównie rozpraszanie Comptona), które degraduje kontrast obrazu. Kratka przeciwrozproszeniowa ma za zadanie „wyciąć” promieniowanie rozproszone, które pada na detektor pod innym kątem niż wiązka pierwotna. Dzięki temu obraz łopatki staje się wyraźniejszy, struktury kostne są lepiej odgraniczone od tkanek miękkich, a możliwość oceny zarysów, wyrostków czy stawów (ramienno‑łopatkowego, barkowo‑obojczykowego) jest zdecydowanie większa. W praktyce klinicznej przyjmuje się prostą zasadę: jeżeli badany odcinek ma grubość powyżej ok. 10–12 cm lub wymaga wyższego kV, to kratka jest wskazana. Dotyczy to m.in. badań miednicy, kręgosłupa, mostka, klatki piersiowej w pozycji leżącej i właśnie łopatki. Bez kratki obraz byłby „zamglony”, o niskim kontraście, z utratą szczegółów beleczkowania kostnego. Warto też pamiętać, że zastosowanie kratki zwykle wymaga zwiększenia mAs (tzw. współczynnik Bucky’ego), co przekłada się na nieco wyższą dawkę, ale w tym przypadku jest to uzasadnione zasadą optymalizacji – lepsza jakość diagnostyczna przy akceptowalnym narażeniu pacjenta. W wielu pracowniach jest to wręcz standard procedury – projekcje łopatki i obręczy barkowej wykonuje się rutynowo z kratką, niezależnie od tego, czy to projekcja AP, Y‑scapula czy inne ustawienia specjalne.

W obrazowaniu radiologicznym bardzo łatwo przyjąć prostą, ale mylącą zasadę: „większe kości = kratka”, „mniejsze = bez kratki”. To niestety prowadzi do błędnych wyborów. Kluczowe są tak naprawdę grubość prześwietlanego odcinka i ilość generowanego promieniowania rozproszonego, a nie sama nazwa stawu czy kości. Staw kolanowy w pozycji leżącej, szczególnie u szczupłego pacjenta, często ma efektywną grubość taką, że można uzyskać bardzo dobrą jakość obrazu bez kratki, stosując odpowiednie parametry ekspozycji. W wielu protokołach pracownianych kolano wykonywane jest bez kratki, bo jej użycie podnosi dawkę (konieczność zwiększenia mAs) bez wyraźnego zysku w kontraście, zwłaszcza przy nowoczesnych detektorach. Podobnie staw łokciowy i stopa to obszary stosunkowo cienkie, o niewielkiej ilości tkanek miękkich wokół kości. Rozproszenie jest tam relatywnie małe, a kontrast kostno‑mięśniowy z natury dość wysoki. Z mojego doświadczenia technicy często z przyzwyczajenia chcieliby „dać kratkę na wszelki wypadek”, ale to jest wbrew zasadom ochrony radiologicznej i optymalizacji dawki. W badaniach kończyn dystalnych, jak łokieć czy stopa, kratka zazwyczaj nie poprawia istotnie jakości diagnostycznej obrazu, za to wymusza podniesienie ekspozycji. To klasyczny przykład nadmiernego stosowania środków technicznych bez realnej potrzeby. Łopatka natomiast znajduje się w obrębie obręczy barkowej, gdzie wiązka musi przejść przez większą grubość tkanek, często też częściowo przez klatkę piersiową. Tam ilość promieniowania rozproszonego jest znacznie większa i dopiero kratka pozwala utrzymać odpowiedni kontrast. Typowy błąd myślowy polega więc na skupieniu się na nazwie struktury („staw”, „kość długą”, „mały segment”) zamiast na ocenie grubości anatomicznej, poziomu kV i oczekiwanego kontrastu. Dobre praktyki mówią jasno: kratka przy grubości powyżej ok. 10–12 cm i tam, gdzie konieczna jest wysoka jakość kontrastowa, a nie rutynowo do każdej kości czy stawu.

Answer 1

A. stawu kolanowego w pozycji leżącej.

Answer 2

C. łopatki.

Answer 3

D. stawu łokciowego.

Z kratką przeciwrozproszeniową należy wykonać zdjęcie

Odpowiedzi

Informacja zwrotna